Υγιεινή διατροφή για παιδιά

Πολλές φορές προσπαθώντας να αντιληφθούμε το ειδικό και αυτό που θα κάνει τη διαφορά στη διατροφή του παιδιού απομακρυνόμαστε από την ουσία της διατροφής στην παιδική υγεία. Καθημερινά παραδείγματα είναι η  λανθασμένη αμφισβήτηση της θρεπτική αξίας του του γάλακτος, η μεμονωμένη αναζήτηση τροφών βάσει ενός θρεπτικού στοιχείου, όπως για παράδειγμα ο φυσικός χυμός και η βιταμίνη C μέχρι και η δαιμονοποίηση συγκεκριμένων ομάδων τροφίμων με πιο αδικημένη τους υδατάνθρακες. Και ενώ εμείς εστιάζουμε στις παραπάνω λεπτομέρειες της διατροφής η ελληνική πραγματικότητα για την παιδική διατροφή γίνεται όλο και πιο ζοφερή τα τελευταία είκοσι χρόνια με αποκορύφωμα τα επίπεδα της παιδικής παχυσαρκίας να έχουν αυξηθεί από 20% σε 26% μεταξύ του 1997-2007 ενώ βάσει δεδομένων του 2011 τα αντίστοιχα επίπεδα πανελλαδικώς υπολογίζονταν σε 31% και 26% σε αγόρια και κορίτσια, αντίστοιχα.

Φυσικά, τα αυξανόμενα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας καθώς και στο μεγαλύτερο μέρος του ανεπτυγμένου κόσμου φαίνεται πως δεν είναι προνόμιο της δυτικής κοινωνίας καθώς την τελευταία δεκαετία η παιδική παχυσαρκία έχει αρχίσει να λαμβάνει ισότιμη θέση δίπλα στα παραδοσιακά υψηλά ποσοστά του υποσιτισμού του αναπτυσσόμενου κόσμου. Το φαινόμενο αυτό έχει αποτελέσει ακόμη ένα κομμάτι στο παζλ της κατανόησης της παχυσαρκίας και μας υπενθυμίζει ότι η διατροφή δεν είναι μόνο θερμίδες. Ο όρος παιδική υγιεινή διατροφή επαναπροσδιορίζεται συνεχώς και φαίνεται ότι χρειάζεται συνεχή εκπαίδευση και βαθιά κατανόηση, ώστε να γίνει πράξη. Το υγιεινή θα συμπεριλάβει μέσα του το ισορροπημένη, το καθαρή, το ασφαλής και το οργανωμένη και επειδή μιλάμε για παιδιά θα χρειαστεί πρώτα να περάσει από τους γονείς.

Έχοντας κατά νου την ευρύτερη έννοια του όρου υγιεινή παιδική διατροφή ας μιλήσουμε για το ισορροπημένη. Πολυγραφότατος όρος και ειδικά από τους διαιτολόγους, η λέξη ισορροπημένη έχει σημείο αναφοράς. Για την Ελλάδα αυτό το σημείο αναφοράς είναι οι Εθνικοί Διατροφικοί Οδηγοί βάσει των οποίων κάθε γονέας μπορεί να λάβει επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες τόσο για ποιες ομάδες των τροφών πρέπει καθημερινά να καταναλώνονται από τα παιδιά όσο και για τις αντίστοιχες ποσότητες ανά ηλικία.

Η ισορροπία στην παιδική διατροφή προκύπτει από τον συνδυασμό της ποικιλίας και της ποσότητας ο οποίος θα εξασφαλίσει στο παιδί την επάρκεια σε πρωτεΐνες, καλά λιπαρά, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και ωφέλιμα φυτοχημικά, όπως τα γνωστά αντιοξειδωτικά. Για τον λόγο αυτό, όταν αναφερόμαστε σε μια ομάδα τροφίμων, όπως για παράδειγμα τα λαχανικά εννοούμε όλες τις μορφές τους, ωμά, μαγειρεμένα και βραστά με έμφαση στην καθημερινή τους κατανάλωση και στόχο την συμμετοχή δύο τουλάχιστον διαφορετικών χρωμάτων. Ίσως η πιο εύστοχη απεικόνιση της λέξης ισορροπημένη διατροφή αποτελεί το πιάτο της υγιεινής διατροφής γνωστό και ως  Harvard plate model. Όταν οι μικροί μας φίλοι ξαπλώνουν το βράδυ, αν προσπαθήσουν να βάλουν σε ένα τεράστιο πιάτο ό,τι έφαγαν εκείνη την ημέρα, το πιάτο αυτό θα πρέπει να μοιάζει με εκείνο του Harvard. Προσπαθήστε να το εφαρμόσετε στο σπίτι σε μια ζωγραφική πρόκληση για όλη την οικογένεια κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας και θα λάβετε πολλή πληροφορία προς επεξεργασία.

Πλέον γνωρίζουμε ότι τα τρόφιμα δεν αποτελούν μόνο φορείς ενέργειας και θρεπτικών συστατικών αλλά γίνονται και αποδέκτες πληθώρας χημικών παρασιτοκτόνων και περιβαλλοντικών οργανικών επιμολυντών (POPs) οι οποίοι με τη σειρά τους έχουν ενοχοποιηθεί ως ορμονικοί διαταράκτες και αποτελούν βασικό κομμάτι αυτού που πλέον ονομάζουμε παχυσαρκιογόνο περιβάλλον. Οι ορμονικοί διαταράκτες είναι ουσίες οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να διαταράξουν τη φυσιολογική δράση των ανθρώπινων ορμονών με αποτέλεσμα να έχουν συνδεθεί με την αιτιολογία της παχυσαρκίας, των καρδιομεταβολικών νοσημάτων και την νευροαναπτυξιακή δυσλειτουργία. Τα βρέφη, τα παιδιά και οι έφηβοι αποτελούν βασικούς αποδέκτες αυτών των ουσιών και την πιο ευπαθή ομάδα στις αλλαγές που μπορεί να προκαλέσει αυτή η έκθεση. Σε αυτό το πλαίσιο, τα καθαρά και ασφαλή τρόφιμα αποτελούν άρρηκτο κομμάτι της υγιεινής διατροφής των παιδιών.

Ο πρώτος κανόνας ώστε να  εξασφαλίσουμε ασφαλή και καθαρά τρόφιμα για τα παιδιά είναι να επιλέγουμε όσο το δυνατόν λιγότερο επεξεργασμένα τρόφιμα. Με απλά λόγια, επιλέγουμε όσπρια, νωπό κρέας, ψάρι, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ολικής σιτηρά και όσο το δυνατόν πιο κοντά στην αρχική τους μορφή, όπως πλιγούρι, βρώμη, πατάτα, τραχανά. Ένας δεύτερος κανόνας είναι, όπου μας επιτρέπεται και μπορούμε, να επιλέγουμε τρόφιμα βιολογικής εκτροφής και καλλιέργειας. Φυσικά, η πρόσβαση των παιδιών στην καθαρή και ασφαλή τροφή είναι δικαίωμα και ως εκ τούτου αποτελεί ζήτημα πολιτικών αποφάσεων σε διεθνές επίπεδο με ρυθμιστικούς κανόνες για τη χρήση αυτών των ουσιών και τη σχέση τους ως προς το περιβάλλον.

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δραστηριότητες για Παιδιά

Γλωσσοδέτες για Παιδιά Δημοτικού

Προκειμένου να καταφέρουμε να δώσουμε όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά σε μια παιδική διατροφή, χρειάζεται να υπάρχει οργάνωση τόσο από τη γονική πλευρά όσο και από τα παιδιά. Όταν μιλάμε για οργάνωση αναφερόμαστε κυρίως σε γευματικά μοτίβα. Μια διατροφή μπορεί να περιέχει μια πληθώρα καθαρών τροφών αλλά να στερείται βασικών γευματικών συνηθειών. Χαρακτηριστικά, βάσει επιστημονικών δεδομένων του 2015 για τη χώρα μας, 1 στα 4 παιδιά μεταξύ 8-17 ετών χάνει το πρωινό του γεύμα.

Η αξία εκείνου του ευρήματος ήταν περισσότερο το γεγονός ότι εκείνα τα παιδιά-έφηβοι που δεν είχαν ως συνήθεια το πρωινό κοιμούνταν λιγότερο, ήταν υπέρβαρα/παχύσαρκα, ασκούνταν λιγότερο, περνούσαν περισσότερο ημερήσιο χρόνο μπροστά από οθόνες και είχαν συνολικά λιγότερο θρεπτική διατροφή. Με αφορμή λοιπόν το πρωινό γεύμα αντιλαμβανόμαστε ότι η συνολική οργάνωση του παιδιού αντανακλάται σε γευματικές και άλλες συνήθειες μέσα στην ημέρα οι οποίες χαρακτηρίζουν την υγεία του.

Η υγιεινή παιδική διατροφή είναι μια μεγαλύτερη έννοια με ρίζες στην οικογένεια, το σχολείο, τις πρακτικές της κάθε χώρας και χτίζεται σταδιακά μέσα στα χρόνια, ξεκινώντας από την ενδομήτριο ζωή. Η πρόσβαση σε τεκμηριωμένη επιστημονικά πληροφορία αποτελεί έναν πυλώνα, ώστε οι γονείς να μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά στις διατροφικές τους επιλογές και να τους καλλιεργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για υγιεινή διατροφή.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Katsa ME, Ioannidis A, Zyga S et al. The Effect of Nutrition and Sleep Habits on Predisposition for Metabolic Syndrome in Greek Children. J Pediatr Nurs. 2018;40:e2-e8. doi: 10.1016/j.pedn.2018.01.012.