Πειθαρχία χωρίς τιμωρία

Οι γονείς  συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε σχέση με τα όρια και την πειθαρχία  των παιδιών τους. Ένα μέρος της φροντίδας των γονιών προς το παιδί τους είναι πότε να του βάζουν όρια,  να του λένε “όχι” και να του μαθαίνουν πως να συμπεριφέρεται. Πολλές φορές τα παιδιά έχουν πολλές επιθυμίες και ζητάνε  υπερβολικά πράγματα,  όπως παιχνίδια, γλυκά, ή να βλέπουν περισσότερο  τηλεόραση. Αν  δεν ικανοποιηθεί η επιθυμία τους θυμώνουν ή ξεσπάνε σε κλάμα,  ή συμπεριφέρονται με έντονο   τρόπο και εσείς ως γονείς καλείσθε  να αντέξετε τις εκρήξεις θυμού και να αντιμετωπίσετε αυτή την κατάσταση.

Μπορούν  όμως οι γονείς  να βάλουν τα όρια και την  πειθαρχία στα παιδιά τους χωρίς τιμωρία;

Παλιότερα πίστευαν ότι αυτό γίνονταν  με την τιμωρία καλύτερα, επιβάλλοντας στα παιδιά στερήσεις ή σωματικό πόνο. Διαπιστώθηκε όμως μέσα  από την ψυχανάλυση, την αναπτυξιακή ψυχολογία και την έρευνα ότι το παιδί αναπτύσσει την αίσθηση της  πειθαρχίας μέσα από την καλή σχέση του με τους γονείς (Steiner,1992)  Η πειθαρχία κατακτιέται με την εσωτερίκευση  των κανόνων και των ορίων που εφαρμόζουν οι γονείς, δηλαδή το  παιδί σιγά σιγά τους κάνει  κτήμα του και  τους εφαρμόζει από μόνο του. ‘Έτσι, καθώς το παιδί μεγαλώνει, δημιουργείται στην προσωπικότητά του μια ψυχική λειτουργία που την ονομάζουμε  “Υπερεγώ”.  Η συγκεκριμένη λειτουργία βοηθάει το παιδί να ελέγχει τι είναι σωστό και τι λάθος, και  το  προφυλάσσει στην κοινωνική του ζωή. Αυτή η ικανότητα δημιουργείται και εξελίσσεται από την αρχή της ζωής και το παιδί μαθαίνει μέσα από τους γονείς του τι είναι σωστό και τι λάθος (Klein,1952). Άλλωστε από τις πρώτες λέξεις που λένε πολλά παιδιά είναι το “όχι” γιατί δημιουργεί μια σύγκρουση με την επιθυμία τους σε σχέση με το τι είναι επιτρεπτό στο περίγυρο τους.

Πέρα από το κοινωνικά παραδεκτό, η κάθε οικογένεια βάζει και τους δικούς της κανόνες,  ΄τι είναι σωστό και τι λάθος΄, ΄τι είναι επιτρεπτό και μη επιτρεπτό΄, και τα παιδιά σιγά-σιγά αρχίζουν αυτό να το ξεχωρίζουν. Οι καθημερινές ρουτίνες είναι απαραίτητες στη ζωή της οικογένειας  και συμβάλλουν στην ανάπτυξη του παιδιού. Τα προγράμματα  του ύπνου, του φαγητού αλλά και του παιχνιδιού θα πρέπει να διατηρούνται σταθερά μέσα στην μέρα. Για παράδειγμα, ¨τελειώνουμε με τις υποχρεώσεις του σχολείου  και μετά παίζουμε ή βλέπουμε τηλεόραση¨. Όταν ο γονιός κάνει  τα πράγματα ξεκάθαρα για όλους και υπάρχουν και συνέπειες όταν δεν εφαρμόζονται οι κανόνες, τότε αυτό δίνει μια ηρεμία και αίσθηση ασφάλειας στα παιδιά.

Αντίθετα, η έλλειψη κανόνων μπορεί να δημιουργήσει άγχος ιδιαίτερα στα παιδιά της  προσχολικής ηλικίας  που τότε διαμορφώνουν την δικιά τους συνείδηση. Οι κανόνες τα βοηθάνε να τα βγάλουν πέρα και  με τις δικές τους πρωτόγονες ορμές και φόβους που ξεπηδάνε μέσα τους.

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δραστηριότητες για Παιδιά

Messy Play: Τι Είναι και Πως Παίζεται

Βέβαια σε αυτή την προσπάθεια  το  παιδί θα ακούσει πολλά “όχι” στη ζωή του όχι μόνο από τους γονείς αλλά και από άλλους ανθρώπους. Είναι σημαντικό να μπορείτε να το βοηθήσετε πως να αντέχει την άρνηση και να του εξηγήσετε ότι δεν παύετε να το αγαπάτε. Τα παιδιά χρειάζεται να αποκτήσουν την αίσθηση του μέτρου.

Η δική σας συμπεριφορά όπου και εσείς θα εφαρμόζετε τους κανόνες και τα όρια θα είναι το καλύτερο πρότυπο, που θα βοηθήσει το παιδί σας  να ταυτιστεί μαζί σας και να τους εφαρμόζει και εκείνο.

Οι επιπτώσεις της τιμωρίας

Η τιμωρία προκαλεί άγχος, φόβο, θυμό, ταπείνωση και επιθετικότητα και  καταλήγει σε  ένα  αγώνα εξουσίας και ελέγχου ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά, ενώ πληγώνεται η αυτοεκτίμηση τους με αρνητικές επιπτώσεις στο σχολείο και στις συναναστροφές με τους φίλους τους. Επίσης, η απειλή μιας  αυστηρής τιμωρίας αναγκάζει τα παιδιά  να καταφεύγουν  στο  ψέμα με αρνητικό αντίκτυπο στη προσωπικότητά τους. Πολλές φορές όμως οι γονείς μπορεί να είστε υπερβολικά αυστηροί με το παιδί σας αν η συμπεριφορά του αγγίζει δικά σας ψυχικά θέματα, για παράδειγμα μια τραυματική  εμπειρία τιμωρίας  στη παιδική σας ηλικία.

Αντί για τιμωρίες χτίστε γερά θεμέλια στην σχέση σας:

• όταν το παιδί σας νιώθει ότι το αγαπάτε, το τιμάτε και το σέβεστε τότε θα αναπτύξει σεβασμό για τα όρια που του  βάζετε.
• Δώστε του ευθύνες και αναγνωρίστε τις θετικές του συμπεριφορές.
• Να είστε διαθέσιμοι και να το προστατεύετε σωματικά και ψυχικά.
• Μιλήστε με το παιδί σας τι ακριβώς σας δυσαρέστησε  στην συμπεριφορά του. Εξηγείστε του με σαφήνεια για να καταλάβει τι έκανε λάθος.
• Αποφύγετε να του λέτε για μία πράξη που δεν έπρεπε να κάνει ” δεν είσαι καλό παιδί” αλλά μπορείτε να του πείτε “αυτό που έκανες δεν είναι καλό”, δηλαδή να μην χαρακτηρίζετε το παιδί αλλά την πράξη.
• Και οι δυο γονείς να έχετε μια κοινή γραμμή μεταξύ σας.
• Όταν λέτε “όχι” να  το εννοείτε  και να μην  υπαναχωρείτε είτε από την πίεση του είτε από δικές σας ενοχές.
• Τα όρια και οι κανόνες να μην αλλάζουν αλλά να παραμένουν σταθερά στην πάροδο του χρόνου.

Κλείνοντας,  πολλές φορές ίσως  προβληματίζεστε ακόμα και με το αν πρέπει να επιβάλλετε κάποια πειθαρχία στα παιδιά σας, για ότι  μπορεί αυτή να αναστείλει την φυσιολογική τους ανάπτυξη ή την ελεύθερη έκφρασή τους. Όμως, είναι σημαντικό ως γονείς να κατανοήσετε πόσο χρήσιμη και αναγκαία για την ανάπτυξη του παιδιού σας είναι η πειθαρχία και τα όρια χωρίς  υπερβολές και ανάλογα πάντοτε με την ηλικία του.

Απόψεις και άλλες δηλώσεις που εκφράζονται από χρήστες και τρίτα μέρη (π.χ., επιστημονικούς συνεργάτες) είναι αποκλειστικά δικές τους και δεν αποτελούν απόψεις της Frezyland by Frezyderm. Την ευθύνη για περιεχόμενο που δημιουργείται από τρίτα μέρη φέρουν αποκλειστικά τα μέρη αυτά.

Βιβλιογραφια

1. Klein, M. (1952) ‘Some theoretical conclusions regarding the emotional life of the infant’. In The writings of Melanie Klein, Vol. 3, London: Vintage, 1997, pp. 61-93.
2. Steiner, D.(1992). Understanding your 1 year old. London: Rosendale Press.