Μοναχικό Παιχνίδι στα Νήπια: Τι πρέπει να γνωρίζω

Ανεξάρτητο παιχνίδι στα νήπια και η παρεξηγημένη έννοια της μοναχικότητας

Το ανεξάρτητο ή μοναχικό παιχνίδι είναι η αυτόνομη απασχόληση του παιδιού με κάποιο παιχνίδι (υλικό ή άυλο) χωρίς να αλληλεπιδρά με άλλα παιδιά και χωρίς την παρουσία του γονιού ή άλλου ατόμου. Πρόκειται για ένα σύστημα παιχνιδιού που χαρακτηρίζει πολλές παιδαγωγικές μεθόδους (π.χ. Μοντεσόρι) και αποτελεί το 2^ο στάδιο  παιχνιδιού (για βρέφη από 3 μηνών έως νήπια 2 ετών) από τα «6 στάδια του παιχνιδιού» τα οποία εισήγαγε στην παιδαγωγική το 1929 η γνωστή κοινωνιολόγος Μίλντρεντ Πάρτεν¹. Αν λοιπόν ψυχολόγοι, ερευνητές και παιδαγωγοί έχουν αναγνωρίσει την αξία του μοναχικού παιχνιδιού² ως φυσιολογικού κομματιού της διαδικασίας ανάπτυξης του νηπίου², γιατί κάποιες φορές υπάρχει δισταγμός στο να ενθαρρύνουμε τα μικρά παιδιά να παίζουν μόνα τους;

Μήπως γίνει το παιδί μου αντικοινωνικό;

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Ανάπτυξη & Φροντίδα Νηπίων

Πρώτη Μέρα στον Παιδικό Σταθμό: Προσαρμογή για Ομαλό Ξεκίνημα

Υπάρχει η αντίληψη πως όταν ένα μικρό παιδί παίζει μόνο του, μπορεί να παρουσιάσει δυσκολία στην κοινωνικοποίησή του, να μη θέλει ή να μην μπορεί να συναναστραφεί αργότερα παιδιά της ηλικίας του και να γίνει ένα απομονωμένο, αντικοινωνικό παιδί. Φυσικά, δεν έχουν όλα τα παιδιά το ίδιο ψυχοσυναισθηματικό υπόβαθρο και επίπεδο και θα ήταν απλοϊκό να θεωρήσουμε όλες τις περιπτώσεις μοναχικού παιχνιδιού ως πρόδρομο αντικοινωνικής συμπεριφοράς του παιδιού. Σε πιο κλειστά, εσωστρεφή από τη φύση τους νήπια ή νήπια με δυσκολία αλληλεπίδρασης με άλλα άτομα, μπορεί αυτή η μοναχική απασχόληση να χρειάζεται όντως διερεύνηση και καθοδήγηση από ειδικούς, ωστόσο από μόνο του το ανεξάρτητο παιχνίδι, όταν πραγματοποιείται με μέτρο, δεν δημιουργεί αντικοινωνικά παιδιά. Αντίθετα, βοηθά τα παιδιά να μαθαίνουν και να εξασκούν τις θεμελιώδεις σωματικές και πνευματικές ικανότητες που απαιτούνται για να έχουν διάδραση με άλλους. Συγκεκριμένα, μέσα από το ανεξάρτητο παιχνίδι, τα παιδιά νηπιακής ηλικίας:

• αποκτούν την αίσθηση ανεξαρτησίας που χρειάζεται η ίδια η ζωή, ώστε να νιώθουν άνετα σε κάθε περίσταση και να είναι προετοιμασμένα για κάθε συνθήκη: και για το απόγευμα που θα βρεθούν στον παιδότοπο με άλλους φίλους και για τις στιγμές που δεν θα είναι μαζί με άλλα παιδιά (που είναι πάντα μέσα στο πρόγραμμα!).
• μαθαίνουν να περνούν καλά και μόνα τους. Να διασκεδάζουν και να επιμορφώνουν τον εαυτό τους με τις δικές τους δυνάμεις, όταν βαριούνται, χωρίς να χρειάζονται πάντα «εξωτερικές ενισχύσεις».
• «χτίζουν» ένα αίσθημα ασφάλειας ακόμα και όταν δεν περιβάλλονται από άλλους.
• αποκτούν αυτεπίγνωση (επίγνωση του εαυτού τους). Μαθαίνουν να βυθίζονται στη δική τους σκέψη, να κάνουν συνάψεις και συνδέσεις και να προγραμματίζουν το αισθητηριακό τους σύστημα.
• καλλιεργούν τις γνωστικές του δεξιότητες. Καθώς εξερευνούν το περιβάλλον και πειραματίζονται με αυτό, αναγνωρίζουν σχήματα, μοτίβα και αντικείμενα και σχηματίζουν στον νου τους εικόνες. Φυσικά, όλα αυτά μπορούν να συμβούν ακόμα και σε ένα ομαδικό παιχνίδι, όμως το μοναχικό παιχνίδι δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να επιδοθεί σε όλα τα παραπάνω χωρίς περισπασμούς από τον περίγυρο, ώστε να εμβαθύνει στην αυτοεξερεύνηση.
• συγκεντρώνονται σε βάθος και για μεγάλα διαστήματα, μία ικανότητα πολύτιμη για τα μετέπειτα μαθητικά τους χρόνια αλλά και την ενήλικη επαγγελματική ζωή τους.
• μαθαίνουν να δείχνουν επιμονή για την ολοκλήρωση ενός έργου, χτίζοντας αυτοπεποίθηση και δυναμισμό.
• βρίσκουν μόνα τους λύσεις. Ως νήπια, επιλύουν μικρά «προβλήματα» όπως «γιατί δεν λειτουργεί το αυτοκινητάκι;», «Ποιο κουμπί πρέπει να πατήσω για να μιλήσει το αρκουδάκι;», « Πώς να στήσω τους κύβους, ώστε να μη πέφτουν;» και ως ενήλικες θα επιλύουν πιο σύνθετα προβλήματα της ζωής που απαιτούν επαγωγική, νηφάλια σκέψη και στρατηγικές κινήσεις.
• διατηρούν μία κατάσταση ηρεμίας συγκριτικά με την υπερδιέγερση και την ένταση που συχνά προκαλεί το παιχνίδι με άλλα παιδιά. Επίσης, εξασκούνται στην τέχνη του να ηρεμούν μόνα τους τον εαυτό τους (αν π.χ. νευριάσουν που δεν τα καταφέρουν με ένα παζλ), κατανοώντας έτσι τα συναισθήματά τους.
• ανακαλύπτουν τι τους αρέσει. Μπορεί ως νήπια η επιλογή τους να είναι π.χ. η μπλε έναντι της κίτρινης μπάλας, όμως από αυτά τα «μικρά» χτίζονται οι προτιμήσεις που αύριο θα φέρουν το παιδί σε επαφή με παιδιά αντίστοιχων ενδιαφερόντων και προτιμήσεων.

Θυμηθείτε! Το ανεξάρτητο παιχνίδι δεν είναι…

• επιβολή συνέπειας για μία μη αποδεκτή πράξη του παιδιού, («έκανες αυτό, άρα τώρα θα κάτσεις να παίξεις μόνη/ος σου»).
• αναγκαστικό me-time του παιδιού, για να ασχοληθούν οι γονείς με τις δικές τους δραστηριότητες, αν το παιδί δεν επιθυμεί να παίξει μόνο του.
• η ενασχόληση του παιδιού με οθόνες, κάτι που άλλωστε δεν συνιστάται από τους ειδικούς για παιδιά κάτω των 2 ετών³.

Φυσικά,  όσο το παιδί απασχολείται μόνο του, οι γονείς βρίσκονται κοντά για να επιβλέπουν και εκείνο γνωρίζει πως μπορεί να επικοινωνήσει μαζί τους ανά πάσα στιγμή. Αφήνουμε στο παιδί νηπιακής ηλικίας τη δυνατότητα να απασχοληθεί με τη δική του συντροφιά, απολαμβάνοντας τα οφέλη της, και επικοινωνούμε πάντα με τον παιδίατρό μας και τους ειδικούς, αν παρατηρήσουμε ανησυχητικά σημάδια από αυτήν την ενασχόληση.