Αγχώδεις διαταραχές στα παιδιά και στους εφήβους

Το υπερβολικό άγχος είναι ιδιαιτέρως βασανιστικό και ανυπόφορο για τα άτομα που το βιώνουν. Οι αγχώδεις διαταραχές στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι οι πιο κοινές ψυχικές διαταραχές και προκαλούν σημαντική ενόχληση και έκπτωση σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής (σχολείο, οικογενειακή ζωή, δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου και διαπροσωπικές σχέσεις).  Τα παιδιά που βιώνουν έντονο άγχος ή φόβο για καταστάσεις που τις αντιλαμβάνονται ως δυσάρεστες, αλλαγές, τραυματικές εμπειρίες, ή στρεσογόνα ερεθίσματα, μπορεί να εκδηλώνουν επαναλαμβανόμενα παράπονα για σωματικές ενοχλήσεις, όπως ναυτία, κοιλιακή ενόχληση, ταχυκαρδία, αίσθημα δύσπνοιας, εφίδρωση, αισθήματα ζέστης ή ρίγους κ.α.). Ενδέχεται να εκδηλώνουν, επίσης, νευρικότητα, προσκόλληση στα οικεία πρόσωπα, ευερεθιστότητα, ανησυχία, κλάματα, θυμό, εφιάλτες, απόσυρση, έντονη άρνηση και αποφυγή των ερεθισμάτων ή καταστάσεων που προκαλούν άγχος.

…και η καθημερινότητα δυσκολεύει, όλο και πιο πολύ, για όλους…

Οικογενειακή υπόθεση

Η ψυχική υγεία μιας οικογένειας είναι στενά συνδεδεμένη. Μελέτες δείχνουν ότι παιδιά με γονείς που έχουν υπερβολικό άγχος  ή αγχώδεις διαταραχές, τείνουν να είναι και εκείνα πιο ευάλωτα στο να εκδηλώσουν αγχώδεις διαταραχές. Τόσο οι γενετικοί όσο και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν στον κίνδυνο εμφάνισης αγχώδους διαταραχής. Φαίνεται, ότι οι γονείς κληροδοτούν μια ευαλωτότητα στο άγχος και συγχρόνως, η συμπεριφορά των γονέων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των παιδιών.

Τρόποι που οι γονείς διδάσκουν (ή όχι) το άγχος:

Τα παιδιά παρατηρούν πώς αντιδρούν οι γονείς τους στις στρεσογόνες συνθήκες, υιοθετώντας τους τρόπους αντίδρασής τους. Οι γονείς λειτουργούν ως μοντέλα μίμησης. Τα παιδιά μαθαίνουν τη ζωή παρατηρώντας τον τρόπο που οι γονείς διαχειρίζονται τις καταστάσεις και τις προκλήσεις της ζωής. Αν οι κύριοι φροντιστές ανταποκρίνονται με λειτουργικό και υγιή τρόπο απέναντι στις στρεσογόνες συνθήκες, τότε το παιδί μιμείται αυτόν τον λειτουργικό τρόπο. Αν ανταποκρίνονται με μη λειτουργικό τρόπο, τότε το παιδί μιμείται τον μη λειτουργικό τρόπο. Παράλληλα, μελέτες δείχνουν ότι οι γονείς με αγχώδεις διαταραχές στις αλληλεπιδράσεις τους με τα παιδιά δείχνουν περισσότερη αποσύνδεση και απόσυρση, στοιχεία που δεν ευνοούν επ ουδενί την υγιή ανάπτυξη ενός παιδιού, ούτε ενός εφήβου. Η απόσυρση και αποσύνδεση ορίζονται ως έλλειψη εμπλοκής μεταξύ γονέα και παιδιού, έλλειψη ενδιαφέροντος για τις δραστηριότητες του παιδιού και έλλειψη συναισθηματικής υποστήριξης/αμοιβαιότητας. Ακόμα, οι γονείς που δείχνουν αποσύνδεση και απόσυρση καταστροφολογούν (επικεντρώνονται μόνο στο αρνητικό σενάριο, όταν αντιμετωπίζουν στρεσογόνες καταστάσεις) και μεταδίδουν λεκτικά μεγαλύτερο αριθμό καταστροφολογικών πεποιθήσεων στα παιδιά τους σε σχέση με μη αγχώδεις γονείς.

Το γονεϊκό στυλ που ευνοεί την υγιή εξέλιξη των παιδιών είναι η προώθηση της αυτονομίας. Η αυτονομία ορίζεται ως ενθάρρυνση των απόψεων και των προσωπικών επιλογών των παιδιών, αναγνώριση του ανεξάρτητου τρόπου σκέψης των παιδιών και η παρότρυνση της συμβολής των παιδιών σε αποφάσεις και λύσεις προβλημάτων. Η προαναφερθείσα γονεϊκή πρακτική λειτουργεί ως προστατευτικός παράγοντας απέναντι στην εκδήλωση αγχωδών διαταραχών.

Προστατευτικοί παράγοντες που μπορούν να υιοθετήσουν οι γονείς:

  • Ενθάρρυνση των απόψεων και των επιλογών του παιδιού.
  • Παρατήρηση σε μεταβολές της συμπεριφοράς του παιδιού.
  • Παρατήρηση της προσωπικής σας συμπεριφοράς-αντίδρασης σε στρεσογόνους παράγοντες.
  • Παρατήρηση στον τρόπο που σκέφτεστε για στρεσογόνες καταστάσεις. Πολλές φορές νομίζουμε ότι θα επικρατήσει το πιο καταστροφικό σενάριο, ξεχνώντας ότι υπάρχουν και άλλα σενάρια, τα οποία είναι λιγότερα καταστροφικά ή και ευνοϊκά για εμάς.
  • Όχι υπερβολική επιτήρηση των δραστηριοτήτων του παιδιού.
  • Εμπλοκή σε κοινές δραστηριότητες με το παιδί.
  • Ευχάριστες αλληλεπιδράσεις με το παιδί.
  • Μη επικριτική στάση απέναντι στο παιδί.
  • Ζεστασιά.
  • Ευαίσθητη επιβολή ορίων και κανόνων αντί για τιμωρία.
  • Την ώρα που το παιδί φαίνεται αναστατωμένο ο γονέας το καλεί κοντά του, το χαϊδεύει, το βοηθά να εκφράσει τα συναισθήματά του, του μιλάει με ηρεμία και του δείχνει τρόπους χαλάρωσης (αναπνοές, απαλή μουσική κ.λπ.).
  • Ενθάρρυνση να μάθει να ανέχεται το άγχος του, να μην αποφεύγει αυτό που φοβάται και να εκτίθεται σταδιακά στο στρεσογόνο ερέθισμα.
  • Έγκαιρη απεύθυνση σε ειδικούς ψυχικής υγείας. Μην αφήνετε τα προβλήματα να χρονίσουν.

 

Απόψεις και άλλες δηλώσεις που εκφράζονται από χρήστες και τρίτα μέρη (π.χ., επιστημονικούς συνεργάτες) είναι αποκλειστικά δικές τους και δεν αποτελούν απόψεις της Frezyland by Frezyderm. Την ευθύνη για περιεχόμενο που δημιουργείται από τρίτα μέρη φέρουν αποκλειστικά τα μέρη αυτά.

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

family having fun
  •  Moore, P., Whaley, S., & Sigman, M. (2004). Interactions between mothers and children: impact of maternal and child anxiety. Journal of Abnormal Psychology, 113, 471–476. doi:10.1037=0021-843X.113.3.471
  • Muris, P., van Zwol, L., Huijding, J., & Mayer, B. (2010). Mom told me scary things about this animal: Parents installing fear beliefs in their children via the verbal information pathway. Behaviour Research and Therapy, 48, 341–346. doi:10.1016=j.brat.2009.12.001
  • McLeod, B. D., Wood, J. J., & Weisz, J. R. (2007). Examining the association between parenting and childhood anxiety: A meta-analysis. Clinical psychology review27(2), 155-172. doi:10.1016/j.cpr.2006.09.002
  • Settipani, C. A., O’Neil, K. A., Podell, J. L., Beidas, R. S., & Kendall, P. C. (2013). Youth anxiety and parent factors over time: Directionality of change among youth treated for anxiety. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology42(1), 9-21. doi: 10.1080/15374416.2012.719459
  • Lindhout, I., Markus, M., Hoogendijk, T., Borst, S., Maingay, R., Spinhoven, P., van Dyck, R., & Boer, F. (2006). Childrearing style of anxiety-disordered parents. Child psychiatry and human development37(1), 89–102. doi.org/10.1007/s10578-006-0022-9