Ο σκόπιμος αυτοτραυματισμός είναι μια συμπεριφορά κατά την οποία ένα άτομο διαπράττει μια πράξη με σκοπό να βλάψει σωματικά τον εαυτό του με ή χωρίς πραγματική πρόθεση αυτοκτονίας. Παιδιά και έφηβοι χρησιμοποιούν διάφορους τρόπους για να αυτοτραυματιστούν. Οι πιο κοινοί είναι:

  • Τομές σε διάφορα σημεία του σώματος είτε εμφανή είτε μη εμφανή
  • Κοψίματα
  • Δαγκώματα
  • Τσιμπήματα
  • Καψίματα
  • Χτυπήματα
  • Αυτο-Δηλητηρίαση
  • Υπερβολική δόση ουσιών
  • Αυτο-πυροβολισμός
  • Άλματα από ψηλά σημεία
  • Κρέμασμα

Η σκόπιμη συμπεριφορά αυτοτραυματισμού, χωρίς πρόθεση αυτοκτονίας, στους εφήβους αντικατοπτρίζει υποκείμενη απελπισία και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Επίσης, μπορεί να αντανακλά ότι τα δυσάρεστα συναισθήματα βιώνονται από τον έφηβο ως κάτι απαράδεκτο και μη ανεκτό. Καθώς οι στρεσογόνοι παράγοντες αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου, ο έφηβος μπορεί να καταφύγει σε αυτοτραυματισμό όταν ξεπεράσει ένα προσωπικό κατώφλι ανοχής μετά από μια σταδιακή αύξηση της έντασης ή εξαιτίας ενός μηχανισμού, στον οποίο μια ανεξέλεγκτη παρόρμηση για αυτο-τραυματισμό ενεργοποιείται. Εκεί, μπορεί να εμφανιστεί μια ανεξέλεγκτη ανάγκη για σκόπιμη βλάβη. Τότε η δράση αυτοτραυματισμού επιστρατεύεται με σκοπό να προσφέρει ανακούφιση από μια δυσβάστακτη ψυχική κατάσταση και βοηθά στην απελευθέρωση της αφόρητης εσωτερικής έντασης και του ψυχικού πόνου. Οι νέοι που αυτοτραυματίζονται σκοπίμως μπορεί να εκδηλώνουν ακραία ξεσπάσματα θυμού ή αποστροφή για τον εαυτό τους, έντονα οδυνηρά συναισθήματα, περιόδους αποσύνδεσης από τον εαυτό και τα συναισθήματα, έντονη ανάγκη να επηρεάσουν-προκαλέσουν τους άλλους και απόπειρες να ζητήσουν βοήθεια. Ο επίμονος και διαρκής αυτοτραυματισμός ενδέχεται να συνδέεται με ποικίλες ψυχικές διαταραχές καθώς και με χρήση ουσιών.

Πιθανές αιτίες:

  1. Έκδηλο καταθλιπτικό συναίσθημα
  2. Χαμηλή αυτοεκτίμηση και επίμονο αίσθημα απελπισίας
  3. Παρορμητικότητα
  4. Κατάχρηση ουσιών
  5. Φτώχεια
  6. Σχολικός εκφοβισμός (bullying)
  7. Οικογενειακή δυσλειτουργία και συγκρούσεις
  8. Τραύμα

Ορισμένα παιδιά και έφηβοι που αυτοτραυματίζονται, βιώνουν σοβαρές οικογενειακές δυσλειτουργίες και προβλήματα οικογενειακής επικοινωνίας. Εδώ συμπεριλαμβάνονται φαινόμενα σωματικής και/ή σεξουαλικής κακοποίησης, σοβαρής παραμέλησης, πρόωρου αποχωρισμού από τους γονείς και ύπαρξη ενός περιβάλλοντος έντονης γονεϊκής κριτικής και απόρριψης. Επειδή οι νέοι που αυτοτραυματίζονται σκοπίμως δεν έχουν ομοιογένεια, η κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξετάζεται και να αξιολογείται εξατομικευμένα από ειδικούς ψυχικής υγείας.

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

kid riding a horse

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δραστηριότητες για Παιδιά
Δραστηριότητες για Μονοήμερη Εκδρομή με Παιδιά τον Χειμώνα

Ο εκούσιος αυτοτραυματισμός είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για επακόλουθες απόπειρες αυτοκτονίας και, κατά συνέπεια, είναι ένας ισχυρός παράγοντας κινδύνου για θάνατο από αυτοκτονία στον παιδικό και εφηβικό πληθυσμό. Έρευνες δείχνουν ότι οι νέοι με συμπεριφορές αυτοτραυματισμού που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να  τερματίσουν τη ζωή τους είναι εκείνοι που χρησιμοποιούν εξαιρετικά θανατηφόρες μεθόδους για να βλάψουν τον εαυτό τους (όπως αυτό-πυροβολισμό), εκείνοι που εκφράζουν μια έντονη και αδιάκοπη επιθυμία θανάτου με ή χωρίς επαναλαμβανόμενες- χρόνιες απόπειρες αυτοτραυματισμού και όσοι έχουν συννοσηρότητα ψυχιατρικών διαταραχών.

Ωστόσο, πολλά παιδιά και έφηβοι που εκδηλώνουν μια αυτοτραυματική συμπεριφορά, δεν σκοπεύουν να τερματίσουν τη ζωή τους. Όμως, αντιμετωπίζουν επιβλαβείς συνέπειες, όπως η επανάληψη της συμπεριφοράς του αυτοτραυματισμού, θέματα ψυχικής υγείας και ριψοκίνδυνες συμπεριφορές (π.χ. κατάχρηση ουσιών). Αν και ο αυτοτραυματισμός είναι ένα φαινόμενο που προκαλεί ανησυχία για την υγεία, παραμένει μια εξαιρετικά διαδεδομένη συμπεριφορά στους εφήβους σε παγκόσμια κλίμακα.

Τι χρειάζεται να κάνει το περιβάλλον:

  • Να απευθύνεται σε ειδικούς ψυχικής υγείας άμεσα-από τα πρώτα σημάδια.
  • Να μην απορρίπτει τα δυσάρεστα συναισθήματα.
  • Να το βοηθά στην επίλυση προβλημάτων, διαμορφώνοντας μαζί με το παιδί λύσεις.
  • Να το ενθαρρύνει στην επικοινωνία δυσάρεστων συναισθημάτων.
  • Να μη μεταφέρεται στο παιδί το μήνυμα ότι κάνει λάθος όταν περιγράφει και αναλύει τις εμπειρίες του.
  • Να μη θεωρούνται τα αρνητικά συναισθήματα ως ενδείξεις υπερβολικής αντίδρασης, υπερευαισθησίας, παράνοιας ή αποτυχίας.
  • Να μη θεωρούνται τα θετικά συναισθήματα ως ένδειξη έλλειψης διακριτικότητας, αφέλειας ή ανωριμότητας.
  • Να μην ακυρώνει οποιαδήποτε συμπεριφορά του παιδιού.

Να είναι κοντά στο παιδί προσφέροντας σταθερότητα, ασφάλεια κάλυψη πρακτικών και συναισθηματικών αναγκών.

  • Fortune, S., Stewart, A., Yadav, V., & Hawton, K. (2007). Suicide in adolescents: using life charts to understand the suicidal process. Journal of affective disorders, 100(1-3), 199–210. https://doi.org/10.1016/j.jad.2006.10.022
  • Greydanus, D. E., & Shek, D. (2009). Deliberate self-harm and suicide in adolescents. The Keio journal of medicine, 58(3), 144–151. https://doi.org/10.2302/kjm.58.144
  • Lloyd-Richardson, E. E., Perrine, N., Dierker, L., & Kelley, M. L. (2007). Characteristics and functions of non-suicidal self-injury in a community sample of adolescents. Psychological medicine, 37(8), 1183–1192. https://doi.org/10.1017/S003329170700027X
  • Madge, N., Hewitt, A., Hawton, K., de Wilde, E. J., Corcoran, P., Fekete, S et al. (2008). Deliberate self-harm within an international community sample of young people: comparative findings from the Child & Adolescent Self-harm in Europe (CASE) Study. Journal of child psychology and psychiatry, and allied disciplines, 49(6), 667–677. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2008.01879.x.
  • Uh, S., Dalmaijer, E. S., Siugzdaite, R., Ford, T. J., & Astle, D. E. (2021). Two Pathways to Self-Harm in Adolescence. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 60(12), 1491–1500. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2021.03.010