sad boy

Ενώ η  παιδική ηλικία θεωρείται  μια περίοδος ξεγνοιασιάς, χαράς, παιχνιδιού και έλλειψης προβλημάτων,  πολλά  παιδιά υποφέρουν από  κατάθλιψη και απασχολούν  την επιστημονική κοινότητα. Μερικές μελέτες δείχνουν ότι σχεδόν  1 στα  4 παιδιά θα έχουν  μια εμπειρία κατάθλιψης μέχρι την ηλικία των 19 ετών (Qin et al., 2014).

Τα παιδιά που βιώνουν κατάθλιψη παρουσιάζουν παρόμοια εικόνα  με αυτή του ενήλικα ενώ επηρεάζεται  αρνητικά η καθημερινή τους λειτουργικότητα. Βέβαια τα πολύ μικρά παιδιά   εκφράζουν την κατάθλιψη κυρίως με σωματικές εκδηλώσεις.

Οι έρευνες δείχνουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό 2-4% των παιδιών νηπιακής ηλικίας  πάσχουν από κατάθλιψη. Αυτό το ποσοστό αυξάνεται έως και 14%   στην ηλικία του δημοτικού και αυξάνεται πολύ περισσότερο στην εφηβεία (Tsiantis and Trowell, 2010)

Η Kovacs (1988) υποστηρίζει ότι η κατάθλιψη στα παιδιά δεν είναι μία εύκολη παροδική  κατάσταση,  για αυτό  χρειάζεται μια σοβαρή αντιμετώπιση. Είναι σημαντικό να βοηθήσετε έγκαιρα  το παιδί σας, αν φαίνεται να έχει μία τέτοια εικόνα.

Παράγοντες που επηρεάζουν την παιδική κατάθλιψη

Πολλοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν σε αυτή την κατάσταση στα παιδιά και στους εφήβους, όπως περιβαλλοντικοί αλλά και γενετικοί. Ένα σημαντικό ποσοστό των παιδιών που έχουν καταθλιπτικούς γονείς έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσει κατάθλιψη:

  • εμπειρίες απώλειας ή  θανάτου  ή στέρησης του προσώπου  αγάπης κυρίως του προσώπου φροντίδας από τη  βρεφική και νηπιακή ηλικία  βιώνεται σαν ψυχικό τραύμα. Αν δεν υπάρξει γονεϊκό υποκατάστατο θα επηρεάσει την ψυχική  ανάπτυξη του παιδιού που μπορεί να δημιουργήσει κατάθλιψη. Ο ψυχαναλυτής παιδιών Winnicott(1971 ) τονίζει πόσο σημαντικό  είναι να είναι  “αρκετά καλή” η μητέρα για το  σωματικό και ψυχικό “κράτημα”(holding) του βρέφους της.  Δηλαδή αν το φρόντισε  σωματικά με το τάισμα, την καθαριότητα  και  την αγκαλιά της και ψυχικά με το χαμόγελο, το βλέμμα και την φωνή που είναι  όλα σημαντικές λειτουργίες για την ψυχική του ανάπτυξη.
  • οικογενειακές δυσκολίες
  • η σωματική, συναισθηματική και σεξουαλική κακοποίηση
  • η άσκηση βίας (bullying) από άλλους συνομηλίκους
  • το οικογενειακό ιστορικό με κατάθλιψη
  • η παραμέληση

Συχνά προκαλείται από συνδυασμό αιτιών η κατάθλιψη στα παιδιά.

Ως γονείς θα πρέπει να ανησυχείτε όταν το παιδί σας αρχίζει να εμφανίζει  τα παρακάτω σημάδια  ανάλογα και με την ηλικία του.

Προσχολική ηλικία

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

messy play

Τα  βρέφη και τα μικρά παιδιά είναι δύσκολο να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Παρουσιάζουν όμως κάποια χαρακτηριστικά  όπως αδιαφορία, έντονο κλάμα, πόνους στην κοιλιά, άρνηση για λήψη τροφής, απάθεια, έχουν τάσεις να απομονώνονται, πολλές φορές  έχουν διαταραχές στον ύπνο συχνά νυχτερινά ξυπνήματα και καμιά φορά ενούρηση και κατακράτηση κοπράνων. Αυτές οι σωματοποιήσεις  συχνά  συνυπάρχουν με συναισθήματα κατάθλιψης.

Η ηλικία του δημοτικού

Τα  παιδιά αυτής της ηλικίας  μπορούν να εκφράσουν καλύτερα τα συναισθήματά τους αλλά τους είναι δύσκολο να μιλήσουν για συναισθήματα θλίψης και απελπισίας. Συνήθως  παρουσιάζουν τα παρακάτω :

  • δυσκολία στη συγκέντρωσή τους στο διάβασμα, στη μάθηση, σχολική αποτυχία
  • χαμηλή αυτοπεποίθηση
  • είναι αναποφάσιστα
  • παρουσιάζουν δυσκολία στις οικογενειακές σχέσεις και στις φιλίες
  • έχουν προβλήματα στον ύπνο ή κοιμούνται περισσότερο από το συνηθισμένο
  • τρώνε λιγότερο από το συνηθισμένο ή αντίθετα πολύ περισσότερο
  • έχουν μεγάλες αλλαγές στο βάρος τους
  • μιλάνε για συναισθήματα ενοχής ενώ πολλές φορές αισθάνονται συναισθηματικό κενό
  • κάνουν σκέψεις αρνητικές
  • δεν νιώθουν ευχαρίστηση στις δραστηριότητές τους, συχνά δείχνουν να βαριούνται και να κουράζονται εύκολα
  • χάνουν το ενδιαφέρον τους  και την ικανότητά τους  ακόμα και στο παιχνίδι. Η φαντασία τους φτωχαίνει, δεν παίρνουν πρωτοβουλίες και πολύ συχνά αποσύρονται.
  • αρκετά παιδιά έχουν και ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως κεφαλαλγίες, εγκόπριση(ακούσια επαναλαμβανόμενη απώλεια κοπράνων μετά την ηλικία των 2,5 ετών), ενούρηση, κοιλιακά άλγη.
  • μερικά παιδιά δείχνουν μεγάλο  άγχος.

Εφηβική ηλικία

Οι έφηβοι  έχουν να αντιμετωπίσουν και τις αλλαγές στο σώμα τους, έτσι τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα  με την κατάθλιψη. Μπορεί να την εκφράσουν ξεκάθαρα ή να αποσύρονται από το κοινωνικό περιβάλλον και σιγά-σιγά  να απομονώνονται. Επίσης πολλές φορές νοιώθουν κατάπτωση, έχουν πονοκεφάλους, αισθήματα κατωτερότητας,  κάνουν αρνητικές σκέψεις που φθάνουν μέχρι και να βλάψουν τον εαυτό τους. Μερικές φορές μάλιστα, μπορεί η μακροχρόνια αλλαγή στη διάθεσή τους, η απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης  σε δραστηριότητες ή οι  επαναστάσεις  με το  παραμικρό να ερμηνευτούν λανθασμένα σαν “εφηβική συμπεριφορά” ενώ είναι κατάθλιψη  (Dundon, 2006).

Υπάρχουν όμως και περίοδοι στην ανάπτυξη του παιδιού σας όπου  μπορεί να εκδηλώσει μια πρόσκαιρη καταθλιπτική αντίδραση, για παράδειγμα  στους αποχωρισμούς π.χ. στον απογαλακτισμό, για  πρώτη φορά στο παιδικό σταθμό.

Tips για τους γονείς

  • Ακούστε σοβαρά αυτό που σας λέει το παιδί σας  έστω κι αν δεν είναι  για εσάς  σημαντικό θέμα αυτό που προβάλλει ως εξήγηση για την κατάσταση του.
  • Αν το παιδί σας δεν θέλει να σας μιλήσει, τότε πείτε του ότι νοιάζεστε γι’ αυτό και ότι είστε έτοιμοι να το ακούσετε όποτε αυτό θέλει να σας μιλήσει.
  • Αν είναι διστακτικό να μιλήσει σε εσάς, ενθαρρύνετε το να μιλήσει σε κάποιον άλλον που του έχει εμπιστοσύνη είτε είναι μέλος της οικογένειας, ή φίλος ή κάποιος δάσκαλος στο σχολείο.
  • Είναι βοηθητικό επίσης να ενθαρρύνετε κάποιους άλλους που εμπιστεύεστε να μιλήσουν στο παιδί σας π.χ. έναν φίλο που έχει καλή σχέση με το παιδί, ή συγγενή ή τον άλλο γονιό.
  • Είναι πολύ σημαντικό να επικοινωνήσετε με το σχολείο και τους δασκάλους του, για να δείτε αν έχουν κάποια ανησυχία και αυτοί  για την κατάσταση του παιδιού σας.

Οι ειδικοί της ψυχικής υγείας τονίζουν ότι η κατάθλιψη στα παιδιά και στους εφήβους προέρχεται από διάφορες αιτίες, μέσα σε ένα ευρύ φάσμα  καταστάσεων, και γι’ αυτό πρέπει να δίνετε ως γονείς μεγαλύτερη σημασία στα σημάδια της κατάθλιψης (Midgley et al., 2015).

Η παιδική κατάθλιψη όταν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και σωστά δεν θα επηρεάσει την μετέπειτα ψυχική ανάπτυξη του παιδιού.

Απόψεις και άλλες δηλώσεις που εκφράζονται από χρήστες και τρίτα μέρη (π.χ., επιστημονικούς συνεργάτες) είναι αποκλειστικά δικές τους και δεν αποτελούν απόψεις της Frezyland by Frezyderm. Την ευθύνη για περιεχόμενο που δημιουργείται από τρίτα μέρη φέρουν αποκλειστικά τα μέρη αυτά.

Βιβλιογραφία

  1. Qin, B., Zhou, X., D Michael, K., Liu, Y., Whittington, C., Cohen, D., Zhang, Y. and Xie, P. (2015) Psychotherapy for depression in children and adolescents: study protocol for a systematic review and network meta-analysis. In BMJ Open; 5.
  2. Dundon, E.E. (2006). Adolescent depression: A metasynthesis. Journal of Pediatric Health Care; 6, 384-392.
  3. Tsiantis, J. and Trowell, J. (2010). Assessing change in Psychoanalytic Psychotherapy of children and adolescents: Today’s Challenge. Karnac Books
  4. Kovacs, M., Paulauskas, S., Gatsonis, C. and Richards, C. (1988). Depressive disorders in childhood III. A longitudinal study of comorbidity with and risk for conduct disorders. Journal of affective disorders; 3, 205-217.
  5. Midgley, N., Parkinson, S., Holmes, J., Stapley, E., Eatough, V. and Target, M. (2015). Beyond a diagnosis: the experience of depression among clinically-referred adolescents. Journal of adolescence; 44, 269-279.
  6. Winnicott, D.W. (1971). The use of an object and relating through identifications. Playing and reality.