Σειρά Γέννησης Παιδιού: Έχει σημασία;

ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ , ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΡΙΑ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΜΑΣΑΖ , ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΡΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ

Σκεφτείτε τη σειρά που γεννηθήκατε στην οικογένεια σας! Είστε το μεγαλύτερο, το μεσαίο, το μικρότερο παιδί; Είστε μοναχοπαίδι; Εάν έχετε περισσότερα από ένα παιδιά ή οι ίδιοι μεγαλώσατε με αδέρφια, θα έχετε πιθανά παρατηρήσει ότι τα αδέρφια έχουν διαφορετικές προσωπικότητες.

Η σειρά γέννησης έχει σημασία και επηρεάζει την ανάπτυξη της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς. Ειδικοί στη μελέτη της συμπεριφοράς έχουν μελετήσει τον τρόπο που επηρεάζει η σειρά που γεννιούνται τα παιδιά, με έναν από τους πρώτους θεωρητικούς να είναι ο Alfred Adler (1870-1937).

Η κατανόηση της σημασίας που έχει η σειρά γέννησής μας βοηθά να δούμε τον κόσμο του παιδιού και να καταλάβουμε την πραγματικότητά του. Πρόκειται για κατανόηση και καμία σχέση δεν έχει με το να προσπαθούμε να βάζουμε τους εαυτούς μας ή τα παιδιά σε κουτιά και αυστηρά πλαίσια περιγραφής. Εάν εσείς ή τα παιδιά σας δεν ταιριάζετε σε κάποια από τις παρακάτω περιγραφές, ας αναλογιστείτε τον ρόλο που μπορεί να παίζει το φύλο, οι ηλικιακές διαφορές, ή η σύνθεση της οικογένειας. Σε αυτό το άρθρο γίνονται μερικές γενικεύσεις με σκοπό να γίνει κατανοητή η ιδέα της σειράς γέννησης ως παράγοντα που επηρεάζει, σύμφωνα με τη θεωρία του Adler. Σε κάθε περίπτωση, οι δυναμικές στις οικογένειες είναι μοναδικές και στόχος μας είναι να βρούμε εργαλεία ώστε να κατανοήσουμε την πραγματικότητα που ζουν και ερμηνεύουν τα παιδιά.

Κάθε παιδί που γεννιέται, έρχεται σε μια διαφορετική οικογενειακή δομή από αυτή στην οποία ήρθε το παιδί που γεννήθηκε νωρίτερα ή εκείνο που θα ακολουθήσει. Υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι στην οικογένεια, περισσότερα αδέρφια και οι ενήλικες στην οικογένεια έχουν πιθανώς μεγαλώσει ή αλλάξει με κάποιο τρόπο. Μπορεί οι γνώσεις τους για τη διαπαιδαγώγηση και φροντίδα των παιδιών να ήταν λιγότερες όταν υπήρχε ένα παιδί ή μπορεί να έχουν αποκτήσει κάποιες γνώσεις και εμπειρία όταν ένα νέο μέλος ενταχθεί στην οικογένεια.

Μια μητέρα περιγράφει το δράμα που πυροδοτούσαν οι εκρήξεις θυμού της κόρης της και τον τρόπο που η ίδια και η γιαγιά προσπαθούσαν να την λογικέψουν, να την πάρουν αγκαλιά, να την παρακαλέσουν να ηρεμήσει. Υπήρχαν και οι φορές που η ίδια η μητέρα εξοργιζόταν και συμμετείχε στην κατάσταση με τη δική της απογοήτευση. Μέχρι να έρθει στον κόσμο το δεύτερο παιδί, δύο χρόνια αργότερα και να αρχίσει τα δικά του ξεσπάσματα, η οικογένεια είχε ηρεμήσει. Είχαν μάθει, πλέον, ότι οι εκρήξεις θυμού ήταν ένα φυσιολογικό μέρος της ανατροφής ενός μικρού παιδιού. Τώρα που ήξεραν ότι αυτή η περίοδος θα περνούσε καθώς θα μεγάλωνε το παιδί, έβρισκαν τις εκρήξεις του νεότερου παιδιού ακόμα και αξιαγάπητες. Χαμογελούσαν, κουνούσαν τα κεφάλια τους και στέκονταν κοντά του με υπομονή. Ο γιος αυτής της οικογένειας είχε γεννηθεί σε ένα διαφορετικό, πιο χαλαρό περιβάλλον από εκείνο που είχε γεννήθηκε η κόρη.

Η παρουσία ή η απουσία των αδελφών είναι ένας άλλος τρόπος με τον οποίο γνωρίζουμε ότι η σειρά γέννησης επηρεάζει. Ένα πεινασμένο μοναχοπαίδι ή πρωτότοκο παιδί συνήθως έχει έναν ενήλικα διαθέσιμο για να του προσφέρει ένα γεύμα όταν το θέλει. Όταν υπάρχουν άλλα παιδιά, αυτό το γεύμα μπορεί να χρειαστεί να περιμένει μέχρι ένας μικρότερος αδερφός αλλάξει πάνα ή μια αδερφή τελειώσει τον θηλασμό της. Ένα πρωτότοκο παιδί είναι επίσης πιθανό να μάθει να αυτοεξυπηρετείται σε μικρότερη ηλικία, όσο η μικρότερη αδερφή θα έχει τα μεγαλύτερα αδέρφια να της ετοιμάζουν ένα γρήγορο γεύμα.

Τα παραπάνω δεν μπορούν να σχολιαστούν ούτε ως σωστά, ούτε ως λάθος, αλλά ως καταστάσεις που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των παιδιών. Μια κατάσταση που συχνά αναγνωρίζεται υπό την θέα της θεωρίας της σειράς γέννησης είναι το μεγαλύτερο παιδί που ξαφνικά αρχίσει να γκρινιάζει ή να συμπεριφέρεται προκλητικά όταν η μητέρα φροντίζει το μικρότερο παιδί. Το μικρότερο παιδί που αρχίζει να προσκολλάται στη μητέρα όταν ένα από τα αδέρφια πηγαίνει στο νηπιαγωγείο μπορεί να είναι μια λιγότερο εμφανής κατάσταση. Οποιαδήποτε και αν είναι η συμπεριφορά, όταν οι γονείς λάβουν υπόψη τη σημασία της σειράς γέννησης μπορεί να βοηθηθούν να κατανοήσουν την «προκλητική συμπεριφορά» του παιδιού και να ανταποκριθούν σε αυτήν πιο αποτελεσματικά.

Τα μεγαλύτερα παιδιά

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Γονείς

Σχέση πατέρα - γιου: μια πορεία με διάφορα στάδια

Τα πρώτα παιδιά έχουν την πεποίθηση ότι έχουν τους γονείς τους ολοδικούς τους. Συχνά οι γονείς, τείνουν να δίνουν όλη τους την προσοχή στο πρώτο παιδί. Είναι επίσης εξαιρετικά προσεκτικοί σε κάθε πλευρά της ανατροφής. Από την αποστείρωση της πιπίλας που έπεσε μέχρι τη μελανιά με την οποία γύρισε από το σχολείο. Επιπλέον, οι γονείς μπορεί να έχουν υψηλές προσδοκίες από το μεγαλύτερο παιδί, ειδικότερα καθώς έρχονται κι άλλα παιδιά στην οικογένεια. Είναι συχνά αυστηρότεροι και περιμένουν να αποτελεί το πρώτο παιδί το παράδειγμα υπευθυνότητας. Ως ανταπόκριση σε αυτό, σε περιγραφές πρώτων παιδιών θα ακούσουμε χαρακτηριστικά όπως:

υπεύθυνος
ηγέτης
αυταρχικός
τελειομανής
ευσυνείδητος
επικριτικός (χαρακτηριστικό που μπορεί να εκδηλώνεται ως προς τον εαυτό ή προς τους άλλους)
οργανωμένος
ανταγωνιστικός
αυτόνομος
απρόθυμος να πάρει ρίσκο
συντηρητικός

Τα μικρότερα παιδιά

Τα παιδιά που έρχονται τελευταία σε μια οικογένεια είναι συχνά τα πιο «ελεύθερα πνεύματα». Είναι συχνό να έχουν ελευθερίες που τα μεγαλύτερα παιδιά δεν είχαν, καθώς οι κανόνες των γονέων είναι πλέον πιο χαλαροί. Αρκετές φορές έχουν λάβει τη φροντίδα τόσο των γονέων όσο και των αδερφών και μπορεί να θεωρούν τους εαυτούς τους αδικημένους όταν δεν λαμβάνουν τη φροντίδα που επιθυμούν. Μερικά χαρακτηριστικά που μπορεί να περιέγραφαν τα μικρότερα παιδιά:

ιδιαίτερα επιδέξιος
δημιουργικός
αγαπά τη διασκέδαση
εξωστρεφής
ακομπλεξάριστος
εγωκεντρικός
διοχετεύει την εξυπνάδα του στην προσπάθεια να νιώσει σημαντικός και να κάνει τους άλλους να κάνουν πράγματα για εκείνον

Τα μεσαία παιδιά

Πρόκειται για την πιο επικίνδυνη ομάδα να γενικεύσουμε, καθώς υπάρχουν πολλές θέσεις για τα χαρακτηριστικά τους. Όταν έρθει ένα δεύτερο παιδί, οι γονείς είναι πιθανό να είναι πιο ελαστικοί και ήρεμοι λόγω της προηγούμενης εμπειρίας τους. Η προσοχή τους δεν θα είναι όλη πάνω στο παιδί καθώς υπάρχουν κι άλλα παιδιά. Συνήθως δεν επωφελούνται των προνομίων των μεγαλύτερων αδερφών, ούτε απολαμβάνουν τα οφέλη των μικρότερων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική προσπάθεια να αναζητήσουν τη θέση τους στην οικογένεια και να πετύχουν -κοινωνικοί, επαναστάτες με αιτία- ή σε πολύ μικρή προσπάθεια -ντροπαλοί-. Συχνά χαρακτηρίζονται ως ειρηνοποιοί, ταυτίζονται με τους ασθενέστερους ή αδικημένους και οι άνθρωποι τους πλησιάζουν για να λάβουν συμπάθεια και κατανόηση. Συνήθως είναι πιο φιλελεύθεροι από τα συντηρητικά μεγαλύτερα αδέρφια τους.

Τα μοναχοπαίδια

Αυτά τα παιδιά μπορεί να μοιάζουν με τα πρώτα ή τα μικρότερα παιδιά. Δεν ανταγωνίζονται με κάποιον αδερφό για την προσοχή των γονιών και τα οφέλη σε καμία φάση της ζωής τους. Αν μοιάζουν με τα πρώτα παιδιά θα το κάνουν με λιγότερη τελειομανία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν την τάση να είναι τέλεια. Έχουν υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό τους, όπως έχουν οι γονείς τους από αυτά. Ως μοναδικά παιδιά, εκτιμούν και επιθυμούν την μοναχικότητα, ενώ είναι πιθανό να φοβούνται τη μοναξιά.

Η σειρά γέννησης καλό θα ήταν να λαμβάνεται υπόψη μαζί με άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της προσωπικότητας και μπορούν να αλλάξουν τη δυναμική της οικογένειας, όπως το φύλο, το μέγεθος της οικογένειας, οι ηλικιακές διαφορές, οι αλλαγές στη σύνθεση της οικογένειας και φυσικά η μοναδική ταυτότητα κάθε παιδιού. Ωστόσο, η κατανόηση της σημασίας της σειράς γέννησης ενός παιδιού μας επιτρέπει να μπούμε στον κόσμο του και να αποκτήσουμε επίγνωση της δικής του ματιάς σε αυτόν ώστε να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στις ανάγκες του.