Διατροφή για απώλεια κιλών ή ρύθμιση σωματικού βάρους;

Τη δεκαετία 2000-2010 υπολογίστηκε ότι στην Ευρώπη ένα 48% των ενηλίκων έκανε κάποια προσπάθεια για απώλεια βάρους. Σε παγκόσμιο επίπεδο ο αριθμός των παχύσαρκων ενηλίκων από 500 εκατομμύρια το 2008 αυξήθηκε σε 671 εκατομμύρια το 2016.  Το 2010  τα υπέρβαρα παιδιά κάτω των 5 ετών απαριθμούσαν τα 42 εκατομμύρια παγκοσμίως με πιο έντονο χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα 35 εκατομμύρια εξ΄αυτών εντοπίζονταν στις αναπτυσσόμενες χώρες οι  οποίες ταυτόχρονα μαστίζονται από τα υψηλά επίπεδα παιδικής καχεξίας.

Ενώ η απώλεια βάρους είναι στενά συνυφασμένη με τη διατροφή, πλέον γνωρίζουμε ότι αποτελεί  μια πολυπαραγοντική διαδικασία στην οποία η διατροφή αποτελεί βασικό μοχλό. Συνήθως, το ζητούμενο είναι ένα διατροφικό πλάνο, η ευρέως γνωστή δίαιτα, το οποίο ιδανικά θα αποτελέσει τη λύση στα περιττά κιλά. Από τη δεκαετία του ‘70 έως και σήμερα έχουμε έρθει σε επαφή με μια πληθώρα διατροφικών παρεμβάσεων οι οποίες χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθόδους με διασημότερες την κετογονοκή δίαιτα, την πρωτεϊνική, τη διαλείπουσα ή διαλειμματική νηστεία, τη νέα Νορβηγική διατροφή και τη Μεσογειακή διατροφή. Η επιστημονική βιβλιογραφία των τελευταίων 30 ετών έχει αποδείξει προς το παρόν ότι ο μεγάλος παρονομαστής της κάθε διατροφικής παρέμβασης-δίαιτας είναι η ποσότητα της τροφής καθώς και η ισορροπία. Όταν όμως η απώλεια κιλών αφορά τα παιδιά γίνεται αυτομάτως ζήτημα ολόκληρης της οικογένειας.

Με μια γρήγορη ματιά, η απώλεια βάρους προϋποθέτει καθημερινή πρόσληψη και αύξηση των λαχανικών και φρούτων, συχνότερη κατανάλωση οσπρίων, ψαριών σε σχέση με το κόκκινο και το λευκό κρέας και ποσοτικοποίηση της τροφής ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Ωστόσο, η εφαρμογή των παραπάνω φαίνεται να είναι δυσκολότερη και πολυπλοκότερη από όσο φανταζόμαστε. Στο παραπάνω μοντέλο σημαντικό ρόλο παίζουν τα μοτίβα των γευμάτων, η ικανότητα αναγνώρισης μεταξύ κορεσμού και πείνας και η οργάνωση των γευμάτων. Ήδη από το 2000 ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στον περιορισμό της πρόσληψης των προστιθέμενων σακχάρων με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) να θέτει στις οδηγίες του ανώτατο όριο στην ημερήσια πρόσληψη των σακχάρων βάσει του οποίου συστήνεται να μην υπερβαίνουν τα σάκχαρα το 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Αυτό σημαίνει ότι ένα παιδί ηλικίας 5-7 ετών δεν  μπορεί να υπερβαίνει τις 4-5 κουταλιές του γλυκού ζάχαρης ημερησίως όταν η μέση αληθινή πρόσληψη σακχάρων υπολογίζεται δύο με τρεις φορές περισσότερη και με βασικότερη πηγή τα αναψυκτικά και τα ροφήματα.

Φυσικά, όταν αναφερόμαστε στα παιδιά δεν θα έπρεπε να μιλάμε για απώλεια κιλών αλλά κυρίως για ρύθμιση. Τις περισσότερες φορές πετυχαίνοντας σταθεροποίηση βάρους για ένα χρονικό διάστημα, το λιγότερο τρίμηνο, το παιδί ωφελείται της αύξησης του ύψους η οποία μπορεί να συμβάλλει ώστε ένα υπέρβαρο παιδί να μεταβεί σε ένα φυσιολογικό βάρος για την ηλικία του. Ο βασικός στόχος της διατροφικής παρέμβασης οφείλει α) να υποστηρίζει την απρόσκοπτη αύξηση του ύψους του παιδιού και β) να συμβάλλει στη διαμόρφωση ισορροπημένων διατροφικών συνηθειών.

Μια από τις συχνότερες δυσκολίες των γονέων κατά την προσπάθεια της ρύθμισης βάρους των παιδιών είναι ο φόβος της στέρησης στην οποία μπορεί να υποβληθεί το παιδί. Δυστυχώς αυτό μπορεί να στηρίζεται στο γεγονός ότι ένα παιδί μπορεί να έχει συνηθίσει σε μεγάλες ποσότητες τροφής, σε αυξημένη πρόσληψη ζάχαρης και κατανάλωσης υπέρ-επεξεργασμένων τροφών καθώς και σε μονοφαγικά μοντέλα διατροφής.  Η απάντηση στο φόβο της στέρησης είναι η διατροφική ποικιλία! Στην πράξη, αυτό σημαίνει καθημερινή κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, αμυλούχων σιτηρών ολικής άλεσης, ελαιόλαδου και μιας ποικιλίας πρωτεϊνών προερχόμενων από γαλακτοκομικά προϊόντα, αβγά, όσπρια, ψάρι, λευκό και κόκκινο κρέας τα οποία εναλλάσσονται σε εβδομαδιαία βάση.

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Διατροφή για Παιδιά

Διατροφή για παιδιά αθλητές: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε

Οπωσδήποτε η ποικιλία θα εξασφαλίσει τη θρεπτική επάρκεια αλλά προκειμένου να επιτευχθεί η ρύθμιση του βάρους χρειάζεται να συνδυάζεται και από την κατάλληλη ποσότητα τροφής για την ηλικία του παιδιού. Υπολογίζεται ότι σε ηλικίες μεταξύ 7-11 ετών, 500-600 θερμίδες της ημέρας προέρχονται καθαρά από υπέρ-επεξεργασμένες τροφές. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη μια επαρκής διατροφική αξιολόγηση, ώστε να εντοπίζονται οι διατροφικές συνήθειες-κλειδιά και να αποφεύγονται οι καθολικοί περιορισμοί οι οποίοι θα οδηγήσουν σε στερητικές συμπεριφορές. Αρκετά συχνά τα παιδιά υποβάλλονται σε δραστική μείωση των αμυλούχων υδατανθράκων δηλαδή, ζυμαρικά, ρύζι, ψωμί, γεγονός το οποίο όχι μόνο δεν ωφελεί αλλά αφήνει το παιδί εκτεθειμένο σε πιθανές διατροφικές ελλείψεις αλλά και σε σημαντική έλλειψη άμεσα διαθέσιμης ενέργειας με αποτέλεσμα η διατροφή να γίνεται περιοριστική, δύσκολη στην εφαρμογή και να οδηγεί σε παραίτηση και απορρύθμιση του βάρους.

Όμως για να συμβούν όλα τα παραπάνω, χρειάζεται ένα υποστηρικτικό περιβάλλον όπου στην περίπτωση των παιδιών είναι η οικογένεια και το σχολείο. Η ποικιλία των τροφών ξεκινάει από τους γονείς, όπως και η καθημερινή ύπαρξη και προσφορά λαχανικών καθώς και η οριοθέτηση στην ποσότητα της τροφής αλλά κυρίως το φρένο στη συχνότητα κατανάλωσης υπέρ-επεξεργασμένων τροφών όπως αναψυκτικά, σοκολατοειδή,  σφολιατοειδή. Η οικογένεια έχει την ικανότητα να οριοθετήσει τα γεύματα της ημέρας επιδιώκοντας να τρώει γύρω από το τραπέζι σε κάθε ευκαιρία αλλά και να θέτει χρονικά όρια στο τελευταίο γεύμα της ημέρας. Οι ίδιοι οι γονείς από την άλλη λειτουργούν ως διατροφικά πρότυπα ο οποίος είναι ένα δύσκολος ρόλος. Ο όρος διατροφικό πρότυπο δεν περιορίζεται στην κατανάλωση υγιεινών τροφών αλλά έχει την ευρύτερη έννοια της ισορροπημένης διατροφικής συμπεριφοράς η οποία σημαίνει να μην ενοχοποιούνται ομάδες τροφίμων, να αποφεύγουν οι γονείς τα αρνητικά σχόλια για το ίδιο τους το σώμα και να μην εφαρμόζονται υπέρ-περιοριστικές μέθοδοι απώλειας βάρους.

Κλείνοντας, ας κρατήσουμε ότι η απώλεια κιλών ή ρύθμιση βάρους στα παιδιά είναι μια οικογενειακή υπόθεση. Το αυξημένο σωματικό βάρος στην παιδική ηλικία μπορεί να αποτελέσει προθάλαμο της παχυσαρκίας με ό,τι αυτή συνεπάγεται για τη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού. Έχουμε συνηθίσει να αναφερόμαστε στις μακροχρόνιες βλάβες της παιδικής παχυσαρκίας αλλά χρειάζεται να σταθούμε στις άμεσες συνέπειες της όπως την πιθανή αδυναμία του παιδιού να φτάσει το μέγιστο του στόχο τους ύψους, την αύξηση της πιθανότητας πρώιμης ήβης, τη μεγαλύτερη πιθανότητα ενός διαταραγμένου κύκλου στα κορίτσια στην εφηβεία αλλά και τη δυσκολία του παιδιού να αθληθεί.  Ωστόσο, η παιδική ηλικία είναι ένα μεγάλο παράθυρο ευκαιρίας για ουσιαστική πρόληψη των παραπάνω και ρύθμιση του σωματικού βάρους.

Βιβλιογραφία

1. Malik VS, Willet WC, Hu FB. Nearly a decade on – trends, risk factors and policy implications in global obesity. Nat Rev Endocrinol. 2020 Nov;16(11):615-616. doi: 10.1038/s41574-020-00411-y
2. Santos I, Sniehotta FF, Marques MM, Carraça EV, Teixeira PJ. Prevalence of personal weight control attempts in adults: a systematic review and meta-analysis. Obes Rev. 2017;18(1):32-50. doi:10.1111/obr.12466
3. Keller A, Bucher Della Torre S. Sugar-Sweetened Beverages and Obesity among Children and Adolescents: A Review of Systematic Literature Reviews. Child Obes. 2015;11(4):338-346. doi:10.1089/chi.2014.0117
4. Yannakoulia M, Poulimeneas D, Mamalaki E, Anastasiou CA. Dietary modifications for weight loss and weight loss maintenance. Metabolism. 2019 Mar;92:153-162. doi: 10.1016/j.metabol.2019.01.001
5. Stratbucker W. Fad Dieting and Weight Loss in Children. Pediatr Rev. 2016 Aug;37(8):357-9. doi: 10.1542/pir.2016-0009. PMID: 27482067