Το παιδί μου έχει άγχος

Πολλοί γονείς δεν είναι σίγουροι για το πότε η συμπεριφορά του παιδιού τους είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ανησυχούν ή αν είναι μία αρκετά τυπική συμπεριφορά για παιδιά αυτής της ηλικίας, όπως αν πρέπει να ανησυχούν όταν ένα συνήθως κοινωνικό παιδί 8 ετών απομονώνεται ή όταν ένα παιδί 11 ετών αισθάνεται άρρωστο κάθε πρωί που είναι να πάει σχολείο ή όταν ένας έφηβος αρχίζει ξαφνικά να αρνείται να φύγει από το δωμάτιό του.

Συχνά μπορεί να φαίνεται σαν ένα ναρκοπέδιο στους γονείς, το να προσπαθούν να ανακαλύψουν εάν η συμπεριφορά του παιδιού τους εκφράζει πραγματική ανησυχία και αν ναι, να καταλάβουν τι κρύβεται πίσω από αυτό. Για πολλά χρόνια πίστευαν ότι τα παιδιά δεν εμφάνιζαν κατάθλιψη ή άγχος, και ότι απλά ήταν κακομαθημένα ή αναζητούσαν προσοχή. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, και πλέον είναι ευρέως γνωστό ότι το 8 – 11% των παιδιών και των εφήβων υποφέρουν από άγχος που επηρεάζει την λειτουργικότητά τους.

Τι εννοούμε με τον όρο άγχος στα παιδιά και πότε πρέπει να ανησυχούν οι γονείς για αυτό;

Όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως ηλικίας, βιώνουν έντονα συναισθήματα. Στο μυαλό των μικρών παιδιών, ο κόσμος μερικές φορές μπορεί να γίνεται ένα τρομακτικό και αβέβαιο μέρος, όπως και στους εφήβους, που αντιμετωπίζουν μια περίοδο ραγδαίων σωματικών και συναισθηματικών αλλαγών. Πολλοί γονείς μπορούν να θυμηθούν στιγμές από την δική τους παιδική ηλικία που ήταν πολύ φοβισμένοι ή ανήσυχοι. Τέτοια συναισθήματα είναι μέρος της ενηλικίωσης και της αντιμετώπισης των πολλών αλλαγών που μας παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας.

Τα παιδιά είναι ευαίσθητα σε ό,τι συμβαίνει γύρω τους, και ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά μπορεί να αισθάνονται ότι είναι δικό τους λάθος όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά, π.χ. να πιστέψουν ότι ευθύνονται για τον θάνατο του παππού τους επειδή λίγο καιρό πριν τσακώθηκαν μαζί του.

Όμως υπάρχουν και φόβοι που είναι κοινοί και φυσιολογικοί στα μικρά παιδιά. Συνήθως φοβούνται το σκοτάδι, τα έντομα, τα φαντάσματα, τους απαγωγείς και το να χαθούν ή να εγκαταλειφθούν. Μεγαλώνοντας, τους ξεπερνούν αλλά όταν επιμένουν και τα εμποδίζουν να κάνουν συνηθισμένες δραστηριότητες, υπάρχει πραγματικός λόγος ανησυχίας.

Αυτό που διαφοροποιεί το φυσιολογικό από το προβληματικό άγχος είναι ο βαθμός στον οποίο το άγχος παρεμβαίνει στην λειτουργικότητα που θα περιμέναμε για ένα παιδί συγκεκριμένης ηλικίας ή αναπτυξιακού σταδίου. Τα παιδιά με αγχώδεις διαταραχές αναπόφευκτα αρχίζουν να αποφεύγουν καταστάσεις, πράγματα, ανθρώπους και μέρη που τα κάνουν να αγχώνονται. Η αποφυγή αυτή όμως που προσωρινά φαίνεται να τα ανακουφίζει  από το άγχος είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα των αγχωδών διαταραχών.

Ποιες οι αιτίες μιας παιδικής αγχώδους διαταραχής και ποια είναι τα συνήθη συμπτώματα;

Τόσο οι γενετικοί όσο και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν στον κίνδυνο εμφάνισης αγχώδους διαταραχής. Η έρευνα δείχνει ότι η βιολογία, η βιοχημεία, οι καταστάσεις ζωής και οι μαθημένες συμπεριφορές παίζουν ρόλο. Πολλά αγχώδη παιδιά έχουν ανήσυχα μέλη της οικογένειας. Τα παιδιά διαμορφώνουν συμπεριφορές με βάση αυτό που βλέπουν.

Τα παιδιά με αυξημένο άγχος μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα που περιλαμβάνουν:

• Θυμό ή επιθετικότητα
• Ανησυχία
• Ευερεθιστότητα
• Κούραση
• Πονοκέφαλοι
• Στομαχόπονοι
• Μυϊκή ένταση
• Ενούρηση
• Ονυχοφαγία
• Εφιάλτες
• Δυσκολία στον ύπνο (αϋπνία)
• Αλλαγές στην όρεξη
• Σχολική άρνηση
• Αποφυγή ορισμένων καταστάσεων
• Κοινωνική απόσυρση
• Πρόβλημα συγκέντρωσης

Η συχνότητα και η εμφάνιση των συμπτωμάτων μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τη φύση του άγχους. Ορισμένοι φόβοι, όπως το κοινωνικό άγχος ή μια φοβία, μπορεί να προκληθούν από συγκεκριμένες καταστάσεις ή αντικείμενα. Άλλοι τύποι άγχους, όπως η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή ή η διαταραχή πανικού, μπορεί να οδηγήσουν σε συμπτώματα που εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα.

Τύποι αγχωδών διαταραχών στα παιδιά:

Άγχος Αποχωρισμού

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δραστηριότητες για Παιδιά

Ποιος είναι ο ιδανικός δάσκαλος στα μάτια των παιδιών;

Το άγχος αποχωρισμού είναι ο υπερβολικός φόβος του παιδιού στο να απομακρυνθεί από τους γονείς ή/και τους φροντιστές του. Αυτός ο τύπος άγχους είναι συνηθισμένος στα μικρά παιδιά, αλλά συνήθως αρχίζει να μειώνεται γύρω στα 3 ή 4 έτη. Τα συμπτώματα του άγχους αποχωρισμού είναι συνήθως αρκετά εύκολο να εντοπιστούν και περιλαμβάνουν την άρνηση να πάνε οπουδήποτε χωρίς τον γονέα ή τον φροντιστή, την άρνηση να κοιμηθεί μόνο του ή την άρνηση να πάει σχολείο.

Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή

Ως μέρος της διάγνωσης μιας γενικευμένης αγχώδους διαταραχής (ΓΑΔ), ένα παιδί θα πρέπει να έχει ενδείξεις υπερβολικού φόβου και ανησυχίας (που μπορεί να εμφανιστούν ως τα παραπάνω συμπτώματα) για έξι μήνες ή περισσότερο, και θα πρέπει να προκαλούνται από περισσότερα από ένα πράγματα, όπως το άγχος για το σχολείο και τους φίλους ή το άγχος για την υγεία των γονιών του.

Ειδικές Φοβίες

Εκτός από μια γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, τα παιδιά μπορεί να έχουν πιο συγκεκριμένες φοβίες.​ Αισθάνονται αυξημένο άγχος και φόβο για συγκεκριμένες καταστάσεις όπως καταιγίδες, αράχνες, σκύλους ή βελόνες. Αν και αυτά τα παιδιά μπορεί να κλαίνε και να προσκολλώνται στους γονείς τους όταν βρίσκονται σ΄ αυτές τις καταστάσεις, ευτυχώς, τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν αυτόν τον τύπο αγχώδους διαταραχής.

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Τα παιδιά με ΙΨΔ μπορεί να έχουν επαναλαμβανόμενες παρεμβατικές σκέψεις (εμμονές) για ορισμένα πράγματα συχνά μαζί με επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή νοητικές πράξεις (καταναγκασμούς), όπως πολύ τακτικό πλύσιμο χεριών, συνεχείς ελέγχους ή επανάληψη ορισμένες λέξεων ή φράσεων στον εαυτό τους ως απάντηση στις εμμονές.

Κρίσεις πανικού

Αν και ασυνήθιστες στα παιδιά, οι κρίσεις πανικού είναι ένας άλλος τύπος αγχώδους διαταραχής που γίνεται πιο συχνός στα εφηβικά χρόνια. Εκτός από τον έντονο φόβο ή  την δυσφορία, ο ορισμός της κρίσης πανικού απαιτεί τέσσερα ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Αίσθημα μη πραγματικότητας (αποπραγματοποίηση) ή αποσύνδεση από τον εαυτό του (αποπροσωποποίηση)
• Πόνος στο στήθος
• Ρίγη ή εξάψεις
• Ζάλη
• Αίσθημα πνιγμού
• Φόβος απώλειας έλεγχου
• Αίσθημα δύσπνοιας
• Ναυτία ή κοιλιακό άλγος
• Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
• Αίσθημα παλμών ή γρήγορος καρδιακός ρυθμός
• Εφίδρωση

Επιλεκτική αλαλία

Από όλες τις αγχώδεις διαταραχές στα παιδιά, η επιλεκτική αλαλία είναι ίσως αυτή που συνήθως παραβλέπεται, καθώς οι άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτά τα παιδιά είναι απλώς εξαιρετικά ντροπαλά. Τα παιδιά με επιλεκτική αλαλία αρνούνται στην πραγματικότητα να μιλήσουν και προτιμούν να μιλούν μόνο με κοντινά μέλη της οικογένειας στο σπίτι. Στο σχολείο ή σε άλλες καταστάσεις, συχνά αγχώνονται και νιώθουν πολύ άβολα όταν αναμένεται να μιλήσουν.

Τι μπορείτε να κάνετε για να τα βοηθήσετε

Ευτυχώς, οι αγχώδεις διαταραχές είναι θεραπεύσιμες καταστάσεις. Εάν τα συμπτώματα άγχους παρεμποδίζουν τις κανονικές καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού σας, μιλήστε με τον παιδίατρο, έναν παιδοψυχολόγο ή/και έναν παιδοψυχίατρο. Για παιδιά σχολικής ηλικίας, ένας σχολικός σύμβουλος μπορεί επίσης να προσφέρει υποστήριξη, συμβουλές και παραπομπή για περαιτέρω αξιολόγηση και θεραπεία.

Μερικές συμβουλές ως προς την δική σας διαχείριση:

• Μην το ενθαρρύνετε να αποφεύγει αυτό που φοβάται το παιδί σας. Αν και αυτό μπορεί να του προσφέρει βραχυπρόθεσμη ανακούφιση, η χρήση της αποφυγής ως μηχανισμού αντιμετώπισης ενισχύει το άγχος και το επιδεινώνει με την πάροδο του χρόνου.
• Ακούστε τις ανησυχίες του παιδιού σας, αλλά προσέξτε να μην ενισχύσετε αυτούς τους φόβους. Αντίθετα, βοηθήστε το να εξασκήσει τεχνικές χαλάρωσης ενώ παράλληλα διαμορφώνει κατάλληλες, μη φοβικές απαντήσεις στην πηγή του άγχους του.
• Ενθαρρύνετέ το να μάθει να ανέχεται τον φόβο του. Επιτρέποντας στο παιδί σας να εκτεθεί σταδιακά στην πηγή του φόβου του ενώ εφαρμόζει παράλληλα τεχνικές χαλάρωσης για να ηρεμήσει την απόκριση του φόβου του, μπορεί να μάθει να ανέχεται την άγχος και τελικά να μάθει ότι δεν υπάρχει τίποτα να φοβηθεί.