Αντανακλαστικά Βρέφους: Τι είναι και πότε σταματάνε;

ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ

Τι είναι τα αρχέγονα αντανακλαστικά; Πρόκειται για ακούσιες κινήσεις του μωρού, που εκλύονται σαν αντίδραση σε διάφορα ερεθίσματα που λαμβάνει αυτό από το περιβάλλον. Προέρχονται από το στέλεχος του εγκεφάλου και αποτελούν μέρος της αυθόρμητης προσπάθειας του νεογνού να επιβιώσει μακριά από το προστατευμένο περιβάλλον της μήτρας. Έτσι, τα βλέφαρα κλείνουν προστατευτικά στο δυνατό φως ή σε ένα ξαφνικό και δυνατό θόρυβο εξαιτίας του οφθαλμοκινητικού και ακουστικού αντανακλαστικού αντίστοιχα, το στόμα ανοίγει όταν κάτι ερεθίσει το δέρμα γύρω από αυτό στην προσπάθειά του νεογνού να τραφεί χάρη στο αντανακλαστικό αναζήτησης.

Σε τι χρησιμεύει η παρατήρησή των αρχέγονων αντανακλαστικών; Επειδή εμφανίζονται και εξαφανίζονται διαδοχικά κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων περιόδων της ζωής του βρέφους η παρατήρηση της έκλυσής τους, η διαπίστωση της απουσία τους ή της παραμονής τους πέρα από ένα σαφώς καθορισμένο χρονικό πλαίσιο μπορεί να δώσει σημαντικές πληροφορίες για την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος του μωρού και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της παρακολούθησης της ψυχοκινητικής του εξέλιξης από τον παιδίατρο.

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Do's & Don’ts για Βρέφη

Καυγάδες & Βρέφος: Πώς να Διατηρηθεί η Ισορροπία

Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται κυρίως:

Το αντανακλαστικό Moro, που εκλύεται όταν τοποθετώντας το μωρό σε σχεδόν ύπτια θέση (ανάσκελα) αφήσουμε στιγμιαία το κεφάλι του να πέσει προς τα πίσω απότομα, ενώ αμέσως το υποστηρίξουμε ξανά. Με αυτή την κίνηση- ερέθισμα το βρέφος απάγει και εκτείνει (απομακρύνει και τεντώνει) τα χέρια συμμετρικά, κάμπτοντας τους αντίχειρες και στη συνέχεια τα κάμπτει και τα προσάγει (τα λυγίζει και τα φέρνει προς τον κορμό) σαν να προσπαθεί να αγκαλιάσει. Για τον λόγο αυτό άλλωστε το αντανακλαστικό Moro ονομάζεται και αντανακλαστικό εναγκαλισμού. Το αντανακλαστικό Moro μπορεί να εκλυθεί επίσης όταν κρατώντας και υποστηρίζοντας πλήρως το μωρό σε ύπτια θέση χαμηλώσουμε ξαφνικά ολόκληρο το σώμα του και σταματήσουμε απότομα την κίνηση αυτή ή από ένα ξαφνικό δυνατό θόρυβο. Η ασύμμετρη απάντηση στο ερέθισμα μπορεί να οφείλεται σε κάταγμα κλείδας ή κάποια νευρολογική νόσο, ενώ η απουσία του αντανακλαστικού σε ένα τελειόμηνο νεογνό αποτελεί ένδειξη δυσλειτουργίας του Νευρικού Συστήματος. Φυσιολογικά, ο εγκέφαλος ωριμάζει σταδιακά και το αντανακλαστικό αυτό εξαφανίζεται στον 4^ο μήνα της ζωής αφομοιούμενο σε πολλαπλές εκούσιες κινήσεις του μωρού. Αν αυτό δεν συμβεί και το αντανακλαστικό παραμείνει μετά τον 6^ο μήνα της ζωής ενδέχεται να υπάρχει κάποια νευρολογική νόσος.
Το αντανακλαστικό του δραγμού, που εκλύεται όταν τοποθετήσουμε το δάκτυλό μας ή κάποιο αντικείμενο στην ανοικτή παλάμη του βρέφους, οπότε αυτό πιάνει το αντικείμενο και αν προσπαθήσουμε να το απομακρύνουμε τότε ενισχύει τη λαβή του. Εξαφανίζεται φυσιολογικά στους 3-4 μήνες, οπότε η ακούσια δίνει την θέση της στην πιο «ώριμη» εκούσια σύλληψη αντικειμένων.
Το τονικό αντανακλαστικό του αυχένα, που εκλύεται όταν στρέψουμε το κεφάλι του μωρού προς μία κατεύθυνση όσο αυτό βρίσκεται σε ύπτια θέση οπότε τεντώνει το χέρι της ίδιας πλευράς και κάμπτει το χέρι και το πόδι της άλλης, σαν ξιφομάχος. Το αντανακλαστικό αυτό εξαφανίζεται φυσιολογικά μεταξύ 4^ου και 6^ου μήνα αφομοιούμενο σε εκούσιες κινήσεις που συνδέονται με οπτικά ερεθίσματα.

Επομένως, οι επαναλαμβανόμενες αυθόρμητες αντιδράσεις του μωρού σε διάφορα ερεθίσματα είναι φυσιολογικές. Μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου σαν αποτέλεσμα της αναπτυξιακής μετάβασής του από την πλήρη εξάρτηση στην αυτονομία και από απλές και ακούσιες εξελίσσονται σε περισσότερο πολύπλοκες και εκούσιες.

Βιβλιογραφία:

Nelson, Παιδιατρική ΙΙΙ, Μέρος ΧΧVII Το Νευρικό Σύστημα, Κεφ. 541 Νευρολογική Εκτίμηση, Αρχέγονα Αντανακλαστικά, Αθήνα 2002 Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ.Πασχαλίδη
Barbara Bates, M.D. Οδηγός για κλινική εξέταση , Κεφ. 20 κλινική εξέταση του παιδιού, Το Νευρικό Σύστημα, Νεογνικός αυτοματισμός, Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας