Άγχος αποχωρισμού στη βρεφική ηλικία

Το άγχος αποχωρισμού είναι ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό φαινόμενο  στη ζωή του βρέφους  και του νηπίου, είναι το άγχος που δημιουργείται όταν χρειαστεί  να αποχωριστεί  τη μητέρα ή το σταθερό πρόσωπο  φροντίδας. Το άγχος αυτό εκδηλώνεται διαφορετικά καθώς το παιδί μεγαλώνει και αυτό εξαρτάται από το πως αναπτύσσεται ο ψυχικός του κόσμος.  Τις πρώτες βδομάδες ζωής το βρέφος δεν ξεχωρίζει τον εαυτό του από τη μητέρα του. Σταδιακά όμως αρχίζει να την  αντιλαμβάνεται σαν ένα ξεχωριστό άνθρωπο και καλλιεργείται σε αυτό η  ικανότητα  να κρατάει την εικόνα της στην σκέψη του. Αυτή η επεξεργασία ολοκληρώνεται στις αρχές τρίτου χρόνου ζωής του και είναι ικανό πλέον να την αποχωρίζεται με την βεβαιότητα ότι η μητέρα του φεύγει προσωρινά, αλλά δεν χάνεται, και θα ξαναγυρίσει.

Τα βρέφη έχουν ανάγκη να νιώθουν ασφάλεια, ότι η μητέρα τους τα φροντίζει, τα  σκέφτεται και είναι ενταγμένα στην καθημερινή ρουτίνα της οικογένειας. Έτσι, μαθαίνουν τι να γνωρίζουν και τι να περιμένουν και αυτό τα βοηθάει στους αποχωρισμούς.

Μικροί και μεγάλοι αποχωρισμοί

Ένας καθημερινός μικρός αποχωρισμός είναι εκείνος όταν το βρέφος πηγαίνει για ύπνο,  στο δικό του δωμάτιο. Κάποιες φορές επίσης θα χρειαστεί οι γονείς να πάνε κάπου και θα αφήσουν το βρέφος τους στην φροντίδα της γιαγιάς ή μιας νταντάς.  Οι στιγμές αυτές  το βοηθούν  σιγά-σιγά να αναπτύξει την ικανότητα του να μένει μόνο του χωρίς τους γονείς του, μαθαίνοντας σταδιακά να ξεπερνάει το άγχος του αποχωρισμού.

Το κάθε βρέφος αντιδρά διαφορετικά στην απουσία της μητέρας του,  εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία του αλλά και από την ποιότητα της σχέσης, που μέχρι εκείνη τη στιγμή έχει δημιουργήσει με τη μητέρα του, “τον ασφαλή  δεσμό” όπως τον αναφέρει ο Bowlby(1958).

Πως το βρέφος  αντιμετωπίζει το άγχος αποχωρισμού;

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Βρεφική Ανάπτυξη & Φροντίδα

Πρώτο εμβόλιο μωρού: Όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε

Το βρέφος έχει την ικανότητα να αυτορυθμίζεται νανουρίζοντας τον εαυτό του, πιπιλώντας το δάχτυλο του, βρίσκοντας τρόπους δηλαδή να ηρεμεί  και  μόνο του.

Ένας άλλος τρόπος που αναπτύσσει είναι η σχέση του με το “μεταβατικό αντικείμενο” όπως το ονομάζει ο ψυχαναλυτής παιδιών Winnicott(1971). Είναι ένα  αγαπημένο αντικείμενο (π.χ. μαλακό αρκουδάκι ή κούκλα ή κουβερτάκι) που το βρέφος το επιλέγει μόνο του,  δένεται μαζί του και θέλει να το έχει κοντά του. Αυτό λειτουργεί σαν ένα υποκατάστατο – σύμβολο στην απουσία της  μητέρας, καθώς στη σκέψη του βρέφους αντιπροσωπεύει την ασφάλεια και τις φροντιστικές ιδιότητές της.

Πως η μητέρα  θα διευκολύνει το βρέφος της να την αποχωριστεί;

• Αφού εξασφαλίσετε ότι το βρέφος σας έχει φάει, είναι  καθαρό και βρίσκεται σε χέρια εμπιστοσύνης, τότε θα το αποχαιρετίσετε με τρυφερό και ήρεμο τόνο στη φωνή και στην έκφρασή σας, χωρίς ενοχές που φεύγετε.
• Όταν πρόκειται να φύγετε να μην το παραπλανείτε φεύγοντας κρυφά, νομίζοντας ότι το βρέφος σας δεν θα το αντιληφθεί. Αυτός ο τρόπος κλονίζει την εμπιστοσύνη του και το κάνει να νιώθει ανασφάλεια, με αποτέλεσμα να προσκολληθεί περισσότερο επάνω σας από το φόβο μήπως ξαφνικά το εγκαταλείψετε.
• Καλό είναι να του μιλάτε λέγοντας του ότι θα φύγετε αλλά θα ξαναγυρίσετε, έστω και αν το βρέφος δεν έχει κατακτήσει ακόμα το λόγο, αλλά από τον τόνο της φωνής σας του δημιουργούνται συναισθήματα ασφάλειας. Έτσι το βοηθάτε να είναι πιο ήρεμο, να  δημιουργεί εικόνες μέσα του και σύμβολα-λέξεις, για να αντιμετωπίσει το άγχος του αποχωρισμού.
• Να το ενθαρρύνετε να αναπτύξει και άλλες σημαντικές σχέσεις, όπως με τον πατέρα και τα αδέρφια του.
• Είναι πολύ σημαντικό να εξασφαλίζετε, μέσα στη μέρα, αποκλειστικό χρόνο με το βρέφος σας για παιχνίδι μαζί του, εσείς ή και τα άλλα μέλη της οικογένειας.

Οι πιο δύσκολες εποχές για να αποχωριστεί το βρέφος τη μητέρα του είναι:

• στις αρχές του δεύτερου  εξαμήνου  της ζωής που εμφανίζει το “άγχος των ξένων”, καθώς αρχίζει να ξεχωρίζει τους δικούς του ανθρώπους από  τους  ξένους.
• Στο τέλος του δεύτερου χρόνου, στο στάδιο “της επαναπροσέγγισης” όπως το ονομάζει η Mahler (1975), όπου το παιδί αρχίζει να συνειδητοποιεί πόσο  μικρό και αδύναμο είναι και προσκολλάται ξανά στη μητέρα του για λίγους μήνες.
• Πέρα από τα δύο παραπάνω αναπτυξιακά στάδια, κάποια παιδιά μπορεί να γίνουν πιο ανασφαλή από γεγονότα ζωής όπως: διαζύγιο, γέννηση ενός αδελφού/ής , μετακόμιση, θάνατος αγαπημένου προσώπου ή πολλές αλλαγές στις νταντάδες.

Σε αυτές τις περιόδους χρειάζεται να είστε  πιο  υπομονετικοί για λίγους μήνες και να αποφεύγετε  τους μεγάλους αποχωρισμούς π.χ. να πάει παιδικό σταθμό για πρώτη φορά.  Βέβαια ο παιδικός σταθμός είναι αναπόφευκτος ενώ η ενασχόληση του με τα άλλα παιδιά θα βοηθήσει το νήπιο να μάθει να σας αποχωρίζεται πιο εύκολα. Γενικότερα οι αποχωρισμοί μέχρι την συμπλήρωση των δύο ετών να είναι σύντομοι και όχι μεγάλης διάρκειας αλλά μέσα στη μέρα.

Το  άγχος αποχωρισμού όσο και αν στην αρχή είναι έντονο για το βρέφος σας και δύσκολο για εσάς , αν το αντέξετε θα βοηθήσει στην ανάπτυξή του. Θα είναι ωφέλιμο για το κάθε βρέφος-νήπιο, για να προχωρήσει στην ανεξαρτησία του και να πάρει το δρόμο του μεγαλώματος κατακτώντας  τα επόμενα στάδια.

Απόψεις και άλλες δηλώσεις που εκφράζονται από χρήστες και τρίτα μέρη (π.χ., επιστημονικούς συνεργάτες) είναι αποκλειστικά δικές τους και δεν αποτελούν απόψεις της Frezyland by Frezyderm. Την ευθύνη για περιεχόμενο που δημιουργείται από τρίτα μέρη φέρουν αποκλειστικά τα μέρη αυτά.

Βιβλιογραφία

1. Bowlby, J.(1958) The  Nature of the child’s Tie to his Mother. International Journal of Psychoanalysis, 39, 350-373.
2. Mahler, M.,  Pine, F.,  Bergman, A. (1975) The Psychological Birth of the Human Infant. New York: Basic Books.
3.  Winnicott, D. (1971) Playing and Reality, London: Penguin Books.