Υπογονιμότητα και ψυχολογία γονέων: Όσα πρέπει να γνωρίζετε

Το ποσοστό των υπογόνιμων ζευγαριών αυξάνεται συνεχώς. Εκτιμάται ότι 1 στα 5 ζευγάρια έχουν πρόβλημα να ξεκινήσουν ή να διατηρήσουν μια εγκυμοσύνη.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, μελέτες δείχνουν ότι 60-80 εκατομμύρια ζευγάρια έχουν θέματα γονιμότητας, ενώ στην Ευρώπη κάθε πέμπτο ζευγάρι αντιμετωπίζει προβλήματα με τη σύλληψη. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που εξηγούν την υπογονιμότητα. Ένα σύγχρονο ζήτημα είναι η καθυστέρηση στην έναρξη του γονεϊκού ρόλου μετά τη βέλτιστη ηλικία γονιμότητας, δηλαδή τα 20-24 έτη. Πρόσφατα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι η μέση ηλικία γέννησης στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ είναι άνω των 30 ετών. Επιπλέον, οι σύγχρονοι στρεσογόνοι παράγοντες πιθανόν εντείνουν την  αύξηση της υπογονιμότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η υπογονιμότητα, ενώ θεωρείται ιατρική κατάσταση που εμποδίζει τα άτομα να γίνουν γονείς, έχει επίσης αποδειχθεί ότι έχει δυνητικά σοβαρές συναισθηματικές και ψυχολογικές συνέπειες. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που σχετίζεται με την αγωνία και την απογοήτευση της μη ικανότητας σύλληψης. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα συναισθηματικά προβλήματα που προκύπτουν από την υπογονιμότητα έχουν περιγραφεί ως μία κρίση όπου το στρες που προκύπτει από την αδυναμία σύλληψης μπορεί να συγκριθεί με το στρες που σχετίζεται με την απώλεια ενός στενού προσώπου ενώ άλλη έρευνα έχει δείξει ότι το 48% των ατόμων με υπογονιμότητα, χαρακτηρίζουν την εν λόγω κατάσταση ως τη χειρότερη εμπειρία της ζωής τους.

Η έναρξη της θεραπείας της υπογονιμότητας είναι συχνά μια δύσκολη απόφαση για τα ζευγάρια, καθώς συνδέεται με το στρες που σχετίζεται με την αδυναμία σύλληψης με φυσιολογικό τρόπο και την αδυναμία και εγκατάλειψη του ελέγχου πάνω στο σώμα τους. Πολλά υπογόνιμα ζευγάρια υπομένουν την ταλαιπωρία της κατάστασής τους για αρκετά χρόνια, γεγονός που προκαλεί πολλές ψυχοκοινωνικές συνέπειες όπως άγχος, κατάθλιψη, ζητήματα σχέσεων, κοινωνική απομόνωση και αισθήματα ενοχής και κατωτερότητας. Ωστόσο, πολλά από αυτά τα ζευγάρια επιλέγουν την εξωσωματική γονιμοποίηση ως μέθοδο για τη θεραπεία της υπογονιμότητας. Μια συνέπεια που προκύπτει για αυτά τα ζευγάρια που επιλέγουν την εξωσωματική γονιμοποίηση είναι το αυξανόμενο άγχος και οι συνέπειες που προκύπτουν από την ίδια τη διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης. Επομένως, η εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να είναι πηγή ψυχολογικών και συναισθηματικών δυσκολιών για ζευγάρια που προσπαθούν να συλλάβουν ένα παιδί.

Ψυχολογικές συνέπειες της υπογονιμότητας

Η πρώτη αντίδραση στη διάγνωση της υπογονιμότητας είναι συνήθως δυσπιστία ή ακόμη και άρνηση. Τα ζευγάρια τείνουν να βιώνουν φόβο, θλίψη, δυσπιστία και εχθρότητα ως αντίδραση στη διάγνωση. Άνδρες και γυναίκες που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας τείνουν να αισθάνονται ένοχοι επειδή δεν πληρούν τις ανάγκες του συντρόφου τους και μπορεί να υποφέρουν από επιδείνωση της διάθεσής τους. Οι αποτυχίες στη σύλληψη ενός παιδιού σχετίζονται με τα αυξημένα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης, αισθημάτων αδυναμίας και ανησυχίας. Και οι δύο σύντροφοι ίσως αντιμετωπίσουν επίσης προβλήματα με την αυτοεκτίμηση, τα οποία μπορεί επίσης να επηρεάσουν οποιαδήποτε περαιτέρω θεραπεία.

Οι συναισθηματικές αντιδράσεις ανδρών και γυναικών είναι αρκετά παρόμοιες. Τα αρνητικά συναισθήματα που σχετίζονται με την αδυναμία να γίνουν γονείς αφορούν περισσότερο τις γυναίκες, για τις οποίες η μητρότητα είναι μια σημαντική πτυχή του κοινωνικού τους ρόλου και της ατομικής τους ταυτότητας. Οι άνδρες, με τη σειρά τους, θεωρούν την υπογονιμότητα τους ως μία σεξουαλική ανικανότητα που επηρεάζει έντονα την αυτοεκτίμησή τους. Έτσι, συχνά κρύβουν τις πληροφορίες ότι η αιτία της υπογονιμότητας τους μπορεί να οφείλεται σε δικά τους ιατρικά ζητήματα και δεν είναι πρόθυμοι να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους που συνδέονται με το ότι δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν.

Το γεγονός ότι δεν εξωτερικεύουν το πρόβλημα αυτό οι άντρες είναι ίσως ο πιο εξέχων παράγοντας που τους διαφοροποιεί από τις γυναίκες ως προς την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Εγκυμοσύνη

Περιποίηση Σώματος στην Εγκυμοσύνη

Για ένα ζευγάρι που δεν μπορεί με φυσιολογικό τρόπο να αποκτήσει παιδιά, ανεξάρτητα από τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, η υπογονιμότητα επηρεάζει σημαντικά και την ποιότητα της σχέσης του . Πρώτον, η εκτίμηση των ζευγαριών για τον γάμο και η ικανοποίηση από μια κοινή ζωή είναι χαμηλότερη. Τα έντονα συναισθήματα που σχετίζονται με την υπογονιμότητα που βιώνει το ζευγάρι έχουν αρνητική επίδραση σε μια σειρά από πτυχές της λειτουργίας του π.χ. δεσμός, επικοινωνία και σεξουαλική ζωή. Έρευνες δείχνουν ότι όσο περισσότερο διαρκεί η κατάσταση υπογονιμότητας, τόσο περισσότερο οι σύντροφοι βιώνουν τη θλίψη τους ξεχωριστά και σιωπηλά. Η απόσταση, η απομόνωση και οι δυσκολίες στο να συζητούν για θέματα που σχετίζονται με την υπογονιμότητα, οδηγεί σε περαιτέρω εντάσεις.

Ψυχολογική επίδραση της θεραπείας εξωσωματικής γονιμοποίησης στα ζευγάρια

Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι αμέσως πριν από την έναρξη της εξωσωματικής γονιμοποίησης, αρκετά ζευγάρια αρχίζουν να εμφανίζουν συναισθηματικά προβλήματα. Καθώς τα ζευγάρια επικεντρώνονται μόνο στη βιολογική πτυχή της γονιμότητας και στην τεχνική πλευρά της σεξουαλικής επαφής, αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των συναισθηματικών δεσμών που οδηγεί στην απώλεια της ευχαρίστησης και μειώνει τον αυθορμητισμό και την επιθυμία. Μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι αρνητικά συναισθήματα που σχετίζονται με την υπογονιμότητα μπορεί να συνεχίσουν να επηρεάζουν την εικόνα του εαυτού ακόμη και μετά τον τοκετό.

Άλλες μελέτες πάνω στη θεραπεία της εξωσωματικής γονιμοποίησης έχουν δείξει ότι οι γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν συναισθηματικά προβλήματα κατά τη διάρκεια και μετά από τη θεραπεία γονιμότητας από ό,τι οι άνδρες, ενώ υπάρχουν σταθερές ενδείξεις ότι σε όλα τα στάδια ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης, οι γυναίκες τείνουν να παρουσιάζουν μεγαλύτερες αρνητικές ψυχολογικές αντιδράσεις στη θεραπεία, σε σύγκριση με τους άνδρες. Έχει αποδειχθεί επίσης ότι όσο πιο καταθλιπτική είναι η υπογόνιμη γυναίκα, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να ξεκινήσει τη θεραπεία της υπογονιμότητας και το πιο πιθανό είναι να την εγκαταλείψει μετά από έναν μόνο κύκλο. Έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι παρά την καλή πρόγνωση και έχοντας το οικονομικό κόστος της θεραπείας εξασφαλισμένο, η διακοπή της θεραπείας οφείλεται συχνότερα σε ψυχολογικούς λόγους.

Τέλος τα αρνητικά αποτελέσματα της διαδικασίας εξωσωματικής γονιμοποίησης μπορεί να είναι μακροχρόνια. Σε μια 20ετή μελέτη παρακολούθησης των γυναικών που είχαν υποβληθεί σε θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης και δεν είχαν θετικά αποτελέσματα, διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες ανέφεραν περισσότερα συμπτώματα κατάθλιψης, ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και σωματοποιητική διαταραχή.

Η σημασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης για τη σχέση με το παιδί

Υποστηρίζεται ότι η διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι ένας στρεσογόνος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την πρώιμη γονεϊκή συμπεριφορά και επομένως να επηρεάσει την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Οι μητέρες παιδιών που έχουν συλληφθεί μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης, για παράδειγμα, χαρακτηρίζονται από υψηλότερο επίπεδο προστασίας στα παιδιά τους και θεωρούνται πιο συναισθηματικές. Έχουν επίσης συχνά υψηλότερο επίπεδο ευαισθησίας από τους γονείς παιδιών που έχουν συλληφθεί φυσιολογικά, ενώ ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι γονείς των παιδιών που συλλαμβάνονται μέσω της εξωσωματικής γονιμοποίησης εμφανίζουν μια υψηλότερη εκτίμηση της ίδιας της γονεϊκότητας, η οποία συμβάλλει στην απόκτηση μεγαλύτερης ικανοποίησης από τις σχέσεις με τα παιδιά τους. Αυτός μπορεί επίσης να είναι ο λόγος για τον οποίο τα παιδιά που συλλαμβάνονται μέσω της εξωσωματικής γονιμοποίησης αλληλεπιδρούν πιο εύκολα με τους γονείς τους.

Αντιμετώπιση ψυχολογικών δυσκολιών

Είναι προφανές ότι το υπογόνιμο ζευγάρι βιώνει αρκετά συναισθηματικά προβλήματα και η μη εξωτερίκευσή τους τα εντείνει. Είναι σημαντικό λοιπόν να λάβουν βοήθεια μέσω ψυχολογικών παρεμβάσεων και συναισθηματικής υποστήριξης. Μεγάλος αριθμός μελετών αναγνωρίζει τη Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία ως θεραπεία πρώτης επιλογής συνδυαστικά με body-mind θεραπείες και έχει αποδειχθεί ως o επιτυχής τρόπος για τη μείωση του στρες και την αύξηση των ποσοστών εγκυμοσύνης καθώς παρέχει δεξιότητες πάνω στον γνωστικό- συμπεριφοριστικό τρόπο σκέψης, στην εκπαίδευση χαλάρωσης, στις αλλαγές στον τρόπο ζωής, στην αυτογνωσία και στην κοινωνική υποστήριξη του ζευγαριού.

Απόψεις και άλλες δηλώσεις που εκφράζονται από χρήστες και τρίτα μέρη (π.χ., επιστημονικούς συνεργάτες) είναι αποκλειστικά δικές τους και δεν αποτελούν απόψεις της Frezyland by Frezyderm. Την ευθύνη για περιεχόμενο που δημιουργείται από τρίτα μέρη φέρουν αποκλειστικά τα μέρη αυτά.

Βιβλιογραφία

1. Kristin L. Rooney, Alice D. Domar, The relationship between stress and infertilityDialogues Clin Neurosci. 2018 Mar; 20(1): 41–47.
2. Mark P. Trolice1,2 Linking stress and infertility-more than a chicken and egg conundrum J Assist Reprod Genet. 2021 Apr; 38(4): 873–875.
3. Malina, Alicja Pooley, Julie Ann (2017). Psychological consequences of IVF fertilization – Review of research. Annals of Agricultural and Environmental Medicine
4. Zaig I. et al., Women`s psychological profifle and psychiatric diagnoses and the outcome of in vitro fertilization: is there an association? Archive’s of Womens Mental Health 2012; 15: 353–359.
5. Salvatore P. et al.,Psychopathology, personality, and marital relationship in patients undergoing in vitro fertilization procedures. Fertil Steril 2001; 75: 1119–1125.