2 Χρονών & δεν Μιλάει Καθόλου: Συμβουλές Γλωσσικής Ανάπτυξης

ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ

Πώς να στηρίξετε τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού στα πρώτα χρόνια;

Ο λόγος, η γλώσσα και η επικοινωνία είναι κρίσιμοι τομείς ανάπτυξης για τα παιδιά. Παίζουν ζωτικό ρόλο σε όλη τους τη ζωή, βοηθώντας τους να κατανοήσουν τι συμβαίνει γύρω τους, να επικοινωνήσουν τις βασικές ανάγκες και τα συναισθήματά τους, να κάνουν συζητήσεις, να σκέφτονται και να μαθαίνουν, να αναπτύσσουνε σχέσεις, να λύνουνε προβλήματα και πολλά άλλα. Υποστηρίζουν επίσης πολλές άλλες πτυχές της ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης της γνωστικής, της κοινωνικής και της ανάπτυξης του γραμματισμού.

Πρόσφατες έρευνες διαπίστωσαν, ωστόσο, ότι σε ορισμένες περιοχές, περισσότερο από το 50% των παιδιών κοντά στα 2 έτη, έχουν γλωσσικά επίπεδα κάτω από τα αναμενόμενα για την ηλικία τους. Από την αρχή της πανδημίας COVID-19, αυτό το στατιστικό είναι πιθανό να έχει επιδεινωθεί καθώς η γλωσσική ανάπτυξη έχει υποχωρήσει για πολλά παιδιά, αφήνοντάς τα πίσω από τους συνομηλίκους τους.

Οι γονείς λοιπόν στα πρώτα χρόνια μπορούν και πρέπει να παίξουν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της γλωσσικής ανάπτυξης των παιδιών τους.

Γενικότερα η εκμάθηση του τρόπου επικοινωνίας είναι αρκετά περίπλοκη. Τα καλά νέα είναι ότι τα παιδιά είναι προγραμματισμένα να μπορούν να το κάνουν, αλλά χρειάζονται σημαντική βοήθεια και συμμετοχή από ενήλικες για να μπορέσουν να ξεκινήσουν αυτή τη διαδικασία. Αυτή η βοήθεια πρέπει επίσης να είναι άμεση, πρόσωπο με πρόσωπο και από έναν πραγματικό άνθρωπο. Τα παιδιά δεν μπορούν να μάθουν αποτελεσματικά τη γλώσσα από το κινητό, την τηλεόραση ή τα παιχνίδια στον υπολογιστή, ακόμα κι αν είναι «εκπαιδευτικά». Έτσι λοιπόν όσο περισσότερο μιλάτε σε ένα νήπιο ή βρέφος και υποστηρίζετε τη γλώσσα του, τόσο μεγαλύτερη πρόοδο θα κάνει.

Η γλωσσική ανάπτυξή των παιδιών τείνει να εξελίσσεται στα ακόλουθα στάδια, από τη γέννησή τους και μετά. Τα χαρακτηριστικά κάθε σταδίου που αναφέρονται παρακάτω είναι ένα μέρος (τα πιο συνηθισμένα) από όσα μπορούν να κάνουν τα παιδιά σε κάθε ηλικία :

Στρατηγικές για την υποστήριξη της γλωσσικής ανάπτυξης

Παρακάτω αναφέρονται έξι στρατηγικές που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να ενθαρρύνετε τα παιδιά να αναπτύξουν τη γλώσσα. Μπορεί να χρησιμοποιείτε ήδη κάποιες από αυτές τις στρατηγικές ή μπορεί να χρειαστεί να αλλάξετε ελαφρώς αυτό που κάνετε για να μεγιστοποιήσετε τις ευκαιρίες μάθησης που δίνετε στα παιδιά και τα μωρά γύρω σας.

1.Να είστε καλό πρότυπο επικοινωνίας

Τα παιδιά κυρίως μαθαίνουν παρατηρώντας και αντιγράφοντας ενήλικες, οπότε προσπαθήστε να κάνετε τα παρακάτω:

Μιλήστε αργά, καθαρά και ήρεμα.
Χρησιμοποιήστε σύντομες προτάσεις.
Διατηρήστε την οπτική επαφή κατεβαίνοντας στο επίπεδο του παιδιού.
Χρησιμοποιείτε τις λέξεις όπως τις χρησιμοποιούν οι ενήλικες. Πείτε «πάμε βόλτα» και όχι «πάμε άτα». Το παιδί θα συνεχίσει να λέει «άτα» και εσείς δεν πρέπει να του κάνετε παρατήρηση, απλώς όταν χρησιμοποιήσετε τη λέξη, πείτε «βόλτα». Σιγά σιγά θα αρχίσει να χρησιμοποιεί τη σωστή λέξη και η αυτοπεποίθησή του θα παραμείνει υψηλή.
Ακούστε προσεκτικά όταν σας μιλούν τα παιδιά, δώστε τους την πλήρη προσοχή σας.
Δώστε τους ευκαιρίες να απαντήσουν αφήνοντας παύσεις μετά τις προτάσεις σας. Αυτό τους βοηθά να μάθουν να κάνουν συζήτηση, αλλά τους δίνει επίσης χρόνο να σκεφτούν και να προβλέψουν την επόμενη φράση σας.
Χρησιμοποιήστε σημάδια, χειρονομίες ή ενέργειες καθώς μιλάτε για να μεταφέρετε το νόημά σας.
Χρησιμοποιήστε εκφραστική γλώσσα για να συζητήσετε αντικείμενα, ενέργειες και συναισθήματα, π.χ. «Αυτή είναι μια όοοομορφη εικόνα!», «Κοίτα αυτόν τον ψηλοοοό πύργο!». Αυτό θα βοηθήσει τα παιδιά να διευρύνουν το λεξιλόγιό τους.

2.Διαβάστε μαζί

Η ανάγνωση στα πρώτα χρόνια είναι εξαιρετικά αποτελεσματική για την ανάπτυξη της γλώσσας. Προσπαθήστε να διαβάζετε βιβλία κάθε μέρα. Όταν διαβάζετε, δείξτε τις λέξεις καθώς τις λέτε. Αυτό βοηθά τα παιδιά να συνδέσουν τον προφορικό λόγο με τον γραπτό λόγο και θα βοηθήσει στην ανάπτυξη του γραμματισμού τους αργότερα. Μιλήστε για κάθε σελίδα ώστε να ενθαρρύνετε το παιδί να μιλήσει. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να πείτε «Αυτό είναι φαγητό, ποιο είναι το αγαπημένο σου φαγητό;». Τα νήπια μπορεί να θέλουν να τους διαβάζετε το ίδιο βιβλίο ξανά και ξανά. Αυτό είναι εξαιρετικό για να τα κάνετε να αφομοιώσουν πραγματικά τη γλώσσα και να ελέγξετε εάν μπορούν να ολοκληρώσουν αυτά τις προτάσεις αντί για εσάς.

3.Μιλήστε μαζί

Φυσικά, το να μιλάς σε ένα παιδί όσο περισσότερο μπορείς θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της γλώσσας του. Είναι σημαντικό να τους μιλάτε ακόμα και όταν δεν μπορούν να σας μιλήσουν. Από τη γέννησή τους, θα πρέπει να συζητάτε για το τι κάνετε και να τους κάνετε ερωτήσεις, απαντώντας σε οποιεσδήποτε χειρονομίες ή θορύβους που κάνουν σαν να έχουν πει μια πρόταση. Αυτό τους διδάσκει πώς λειτουργούν οι συνομιλίες και τους εκθέτει στο λεξιλόγιο.

Για να κάνετε τις συνομιλίες σας ακόμα πιο αποτελεσματικές, σκεφτείτε:

Μιλάτε στα βρέφη με μια τραγουδιστική, ψηλή φωνή. Είναι πιο πιθανό να συντονιστούν με αυτό και να ακούσουν τι λέτε, επιταχύνοντας έτσι την γλωσσική τους ανάπτυξη.
Να τους απευθύνεστε με το όνομά τους για να τραβήξετε την προσοχή τους πριν μιλήσετε.
Επεκτείνετε αυτό που λένε τα παιδιά. Για παράδειγμα, αν λένε «αυτοκίνητο», θα μπορούσατε να πείτε «ναι, κοιτάξτε αυτό το κόκκινο αυτοκίνητο εκεί». Δίνοντας στα παιδιά πλήρεις προτάσεις τα βοηθάτε να μάθουν περισσότερο λεξιλόγιο και γραμματική.
Να είστε ενθαρρυντικοί. Εάν τα παιδιά κάνουν λάθος θα πρέπει πάλι να πείτε «μπράβο» ή «ναι». Χρειάζεται πολλή προσπάθεια για να μάθουν να μιλάνε και θα χρειαστούν πολλή ενθάρρυνση. Στη συνέχεια, μπορείτε να επαναλάβετε αυτό που είπαν, διορθώνοντας το σφάλμα. Θα μάθουν σταδιακά ακούγοντας σας να παράγετε τις σωστές λέξεις.

4.Τραγουδήστε μαζί

Το τραγούδι είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα μωρά και τα μικρότερα παιδιά. Μπορεί πραγματικά να βοηθήσει στην ανάπτυξη της γλώσσας τους υποστηρίζοντάς τα στη διαφοροποίηση των ήχων, στην αναγνώριση ομοιοκαταληξιών, στη βελτίωση της μνήμης τους και στη διεύρυνση του λεξιλογίου τους. Ακριβώς όπως και με το διάβασμα, κάντε μια παύση πριν από το τέλος ενός στίχου τραγουδιού, βάζοντας τα παιδιά να καλύψουν το κενό, π.χ. «πάνω στη βελανιδιά κάθεται μια ………..(κουκουβάγια)».

5. Ενθαρρύνετε το συμβολικό παιχνίδι και παιχνίδι ρόλων

Το παιχνίδι ρόλων βοηθά τα παιδιά να διευρύνουν το λεξιλόγιό τους. Θα μπορούσατε να τα κάνετε να ντυθούν όπως οι χαρακτήρες από το αγαπημένο τους βιβλίο, να φτιάξουν τις δικές τους ιστορίες ή να δοκιμάσουν το παιχνίδι ρόλων χρησιμοποιώντας μερικά απλά αντικείμενα.

Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ενθαρρύνετε το παιδί να ονομάσει τα αντικείμενα που χρησιμοποιεί και κάντε του ερωτήσεις όπως «τι κάνεις τώρα;», «πού είναι το καπέλο του μάγου;». Θα μπορούσατε να τους δώσετε απλές οδηγίες μέσα στο παιχνίδι, όπως «βάλε το αρκουδάκι κάτω», ή πιο σύνθετες όπως «βάλε την κούκλα σου να κάθεται στην καρέκλα».

6.Δημιουργήστε ένα περιβάλλον πλούσιο σε γλωσσικά ερεθίσματα

Για να μεγιστοποιήσετε τις ευκαιρίες για γλωσσική ανάπτυξη, βεβαιωθείτε ότι το περιβάλλον γύρω σας ευνοεί την καλή επικοινωνία. Αυτό σημαίνει:

Διατηρήστε το σπίτι σας οργανωμένο και τακτοποιημένο. Τα τακτοποιημένα δωμάτια βοηθούν τα παιδιά να μαθαίνουν καλύτερα.
Τοποθετήστε σε προσβάσιμα σημεία πολλά βιβλία που είναι ελκυστικά και κατάλληλα για την εκάστοτε ηλικία.
Βεβαιωθείτε ότι δεν είναι πολύ θορυβώδες ή ότι υπάρχουν διαθέσιμοι «ήσυχοι χώροι». Για να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας, τα παιδιά πρέπει να μπορούν να ακούν σωστά.
Χρησιμοποιήστε σκηνές, κρησφύγετα ή γωνιές ανάγνωσης με μαξιλάρια.
Βεβαιωθείτε ότι η γενική ένταση στο σπίτι δεν είναι πολύ υψηλή όταν κάνετε συνομιλίες.