Πένθος και Παιδιά

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ

Μπροστά σε ένα τέτοιο γεγονός, στην απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, τα παιδιά κατακλύζονται από άγχος. Πολλά είναι τα ερωτήματα που σας απασχολούν, ως γονείς, όπως, αν πρέπει να μιλήσετε στο παιδί σας για την απώλεια και το θάνατο του αγαπημένου προσώπου, πώς θα το πείτε και τι θα καταλάβει και το κυριότερο, αν θα επηρεαστεί ψυχικά.

Το άγχος θανάτου και η απώλεια είναι από τις σημαντικές αγωνίες ενός παιδιού. Ο θάνατος είναι ένα γεγονός που τα παιδιά μπορεί να το βιώσουν στην καθημερινότητα από κατοικίδια ζώα, μπορεί να δουν νεκρά πουλιά ή έντομα, να ακούσουν στην τηλεόραση για κάποιον θάνατο αλλά και μέσα από τα παραμύθια. Βέβαια η τεράστια δυσκολία για ένα παιδί είναι όταν η απώλεια αφορά ένα γονιό ή ένα αδελφό/ή ή ένα πολύ κοντινό και αγαπημένο τους πρόσωπο. Είναι ένα τραυματικό γεγονός, μια οδυνηρή εμπειρία και ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού δημιουργεί μεγάλη ψυχική αναστάτωση. Μπορεί να δημιουργήσει στα παιδιά έντονη θλίψη, να τα κάνει να ξεσπούν σε κλάματα, να οδηγήσει σε εκρήξεις θυμού και οργής ή να κάνει τα παιδιά να νιώθουν αβοήθητα. Μπορεί να επηρεαστεί μέχρι και η σχολική τους επίδοση, οι δραστηριότητες τους, η όρεξη για φαγητό ή να παρουσιάζουν πονοκεφάλους ή εφιάλτες στον ύπνο τους.

Αντιδράσεις των παιδιών στην απώλεια

Τα παιδιά, όπως και οι ενήλικες, περνάνε μια σειρά από ψυχολογικές διεργασίες που τις αποκαλούμε “πένθος”. Το πένθος είναι μια φυσιολογική και μακρόχρονη διαδικασία όπου το παιδί επεξεργάζεται την απώλεια. Αρχικά αρνείται το γεγονός και συχνά νιώθει θυμό, ενώ στη συνέχεια μπαίνει σε μια περίοδο κατάθλιψης και σιγά-σιγά αποδέχεται την απώλεια (Κubler-Ross, 1975). Μέσα σε αυτήν την πορεία, μπορεί να παρουσιαστούν και άλλες εκδηλώσεις.

Συχνά, τα παιδιά δημιουργούν και πλάθουν με τη φαντασία τους τρομακτικές σκηνές. Πολλές φορές, επειδή σκέφτονται εγωκεντρικά, αισθάνονται ότι εκείνα είναι υπεύθυνα για τον συγκεκριμένο θάνατο. Καθώς είναι πολύ παρατηρητικά, αντιλαμβάνονται ότι κάτι έχει αλλάξει στο πρόσωπο σας, στα ρούχα σας, στο συναίσθημά σας, στο περιβάλλον της οικογένειας. Μπορεί να αποφεύγουν να εκφράζονται συναισθηματικά, να γίνονται λιγότερο ομιλητικά, να κρύβουν τη θλίψη τους, τη στενοχώρια τους και να υποφέρουν μόνα τους για να μην επιβαρύνουν τον γονιό τους που περνάει δύσκολα. Πολλές φορές ανησυχούν υπερβολικά για την υγεία των υπολοίπων προσώπων της οικογένειας, προσκολλώνται περισσότερο και εκδηλώνουν μεγάλο άγχος στους αποχωρισμούς.

Πώς αντιλαμβάνεται το παιδί τον θάνατο, ανάλογα με την ηλικία του

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αντιλαμβάνονται τον θάνατο ως απουσία και δεν μπορούν να κατανοήσουν την έννοιά του. Φαντάζονται ότι αυτός που πέθανε μπορεί να ξαναγυρίσει.

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Δείτε & κάτι άλλο που μπορεί να σας ενδιαφέρει!

Διατροφή για Παιδιά

Διατροφή για παιδιά αθλητές: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε

Όμως πλησιάζοντας στην ηλικία του δημοτικού, και σε όλη τη διάρκεια του, αρχίζουν να κατανοούν ότι ο θάνατος είναι κάτι οριστικό και συχνά κάνουν ερωτήσεις γύρω από το θέμα.

Οι έφηβοι με την ικανότητά τους για αφηρημένη σκέψη κατανοούν καθαρά την έννοια του θανάτου και πολλές φορές εκδηλώνουν και μεταφυσικές αναζητήσεις.

Tips για τους γονείς

Πολλές φορές οι γονείς νομίζουν ότι είναι καλύτερο να προστατέψουν το παιδί τους με το να μη μιλήσουν ή να μη δώσουν πληροφορίες για τον θάνατο του αγαπημένου προσώπου. Όμως η απόκρυψη της αλήθειας ή οι παραποιημένες πληροφορίες είναι αυτό που δυσκολεύει αλλά και μπερδεύει περισσότερο τα παιδιά. Έχοντας αυτό στο μυαλό σας:

Να επιτρέπετε στο παιδί σας να κάνει ερωτήσεις, αν έχει, απορίες και να εκφράζει τα συναισθήματά του.
Πολλές φορές βέβαια μπορεί να έχει πολύ άγχος και να ρωτάει υπερβολικές λεπτομέρειες. Τότε θα πρέπει να το καθησυχάζετε χωρίς να εμπλέκεστε σε ατελείωτες συζητήσεις, και να λέτε λίγα λόγια και με αίσθημα σιγουριάς.
Η ενημέρωση θα πρέπει να γίνεται έγκαιρα με απλά κατανοητά λόγια γι’ αυτό που συνέβη. Στα μικρά παιδιά δεν θα πρέπει να ειπωθούν πολλά, για παράδειγμα ιατρικές λεπτομέρειες, που μπορεί να μπερδέψουν αλλά και να αγχώσουν περισσότερο το παιδί.
Να χρησιμοποιείτε λέξεις με σαφήνεια όπως “θάνατος”, “πέθανε” και όχι λέξεις “χάθηκε”, “έφυγε” διότι τα μικρά παιδιά θα σκεφτούν ότι μπορεί να ξαναγυρίσει, καθώς δυσκολεύονται ακόμα να καταλάβουν το μεταφορικό λόγο.
Να εξηγείτε στο παιδί σας ότι το ίδιο δεν έχει καμία ευθύνη γι’ αυτό που συνέβη γιατί συχνά νιώθουν ότι φταίνε.
Να του δίνετε την ευκαιρία να συμμετάσχει στο πένθος της οικογένειας, ακόμα και στην κηδεία, μόνο αν εκδηλώσει την επιθυμία να παρευρεθεί
Όταν πρόκειται για τον θάνατο ενός γονέα θα πρέπει σιγά-σιγά να το ενημερώσετε για τις αλλαγές που θα προκύψουν στην οικογενειακή σας ζωή. Για να μην του δημιουργηθεί μεγάλη ανασφάλεια προσπαθήστε να κρατήσετε σταθερό το πρόγραμμα του παιδιού σας στην καθημερινότητα, όπως τα πρόσωπα φροντίδας του, το πρόγραμμα του σχολείου, των δραστηριοτήτων του και των φίλων του. Γιατί, όπως τονίζει ο ψυχαναλυτής Α. Αλεξανδρίδης (2018) εξίσου οδυνηρή για τα παιδιά είναι και η απώλεια του περιβάλλοντος, όταν το παιδί χάνει ξαφνικά το πλαίσιο, τις σχέσεις του και τις συνήθειες του.
Όταν είναι μικρό το παιδί, μπορείτε να του διαβάσετε παραμύθια που μιλάνε για τον θάνατο, κατάλληλα για την ηλικία του, ώστε μέσα από τους συμβολισμούς και τις εικόνες να εξοικειωθεί με την έννοια του θανάτου. Για παράδειγμα, το παραμύθι ” Ο παππούς πετάει” δείχνει πως η φαντασία και η ονειροπόληση του παιδιού το κάνει ικανό να διαχειριστεί αυτό το θέμα, τον θάνατο του παππού του.
Σε όλες τις σημαντικές απώλειες χρειάζεται να μιλήσετε στους δασκάλους του παιδιού, για να είναι ενήμεροι για τις αντιδράσεις του και να στηρίξετε μαζί το παιδί σας.

Απόψεις και άλλες δηλώσεις που εκφράζονται από χρήστες και τρίτα μέρη (π.χ., επιστημονικούς συνεργάτες) είναι αποκλειστικά δικές τους και δεν αποτελούν απόψεις της Frezyland by Frezyderm. Την ευθύνη για περιεχόμενο που δημιουργείται από τρίτα μέρη φέρουν αποκλειστικά τα μέρη αυτά.

Βιβλιογραφία

Αλεξανδρίδης, Α. ( 2018). Παιδικοί φόβοι. Σχολή Ανήσυχων γονέων. Ίκαρος. Αθήνα.
Kubler-Ross El.(1975) Death, the Final Stage of Growth. Prentice Hall Inc., Englewood Cliffs, New Jersey.
Laube, S.(1998).Ο παππούς πετάει (Μετ. Χαρά Στρώνη). Κάστωρ, Αθήνα, (2000).